نقد و بررسي اشكالات وارد بر نگرش علامه طباطبايي در تفسير خزائن الهي

تفاسير مختلف از واژه «خزائن» در آيه شريفه «وَ إِنْ مِنْ شَيْ‏ءٍ إِلاَّ عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلاَّ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ» (حجر: 21) سبب تشتت آراي مفسران در اين زمينه گرديده است. از جمله انديشمنداني كه به تبيين اين آيه همت گماشته اند، علامه طباطبايي است كه با صبغه فلسفي مي كوشد ضمن توجه به معناي ظاهري آيه و با تكيه بر اصول فلسفي همچون تشكيك وجود، تفسيري متناسب با آموزه هاي ديني براي خزائن الهي ارائه دهد. برخي از پژوهشگران بر تفسير فلسفي ايشان از خزائن اشكالات متعددي را وارد كرده اند كه گاه ناشي از بدفهمي از عبارات ايشان است. نوشتار حاضر با روشي توصيفي- تحليلي، ضمن مروري بر رويكرد تفسيري علامه طباطبايي در آيه مذكور، به نقد و ارزيابي اشكال هاي مطرح‌شده به تفسير ايشان مي پردازد. بررسي ها بيانگر آن است كه علامه با درنظرگرفتن مراتبي در عالم وجود، مي كوشد تحليلي وجودي از اين آيه براي نزول فيض و رحمت الهي در مراتب مختلف هستي ارائه دهد؛ از اين رو موجودات محدود و مقدر كه در ابتداي امر همان امور جسماني‌اند، پيش از نزول و ظهور در عالم ماده، حقايقي وراي اين عالم دارند كه خزائن ناميده شده و متعلق به عالم امرند. اين خزائن چون قبل از تنزل و تقدرند، محدود به حد و قدر مادي نيستند؛ اگرچه محدود به حد معلوليت (قدر امكاني)‌اند