صورت‌بندي كهن‌الگوي يتيم درآثار ادبي رئاليستي دههء40 و50 شمسي ايران (مطالعهء موردي: سنگ صبور، عزاداران بيل، همسايه‌ها، آبشوران و جاي خالي سلوچ)

سبك ادبي رئاليسم با زباني ساده، بدون هيچ قضاوتي، افراد را با تضادها، باورها و واقعيت‌هاي جامعه آشنا مي‌كند. از اين رو محتواي اين آثار مي‌تواند اطلاعات كاربردي و مفيدي در جهت رشد روان افراد و جوامع ارائه دهد. نظريهء كهن‌الگويي كارل گوستاو يونگ، روانشناس سوييسي، نيز ما را با ناخودآگاه جمعي آشنا مي‌كند. محتويات ناخودآگاه جمعي، كهن‌‌الگوهاي ثابت و تكرار شونده‌اي هستند كه بر اثر كنش‌هاي بيروني فعال مي‌شوند و از سطح ناخودآگاه به سطح خودآگاه روان مي‌آيند. به اعتقاد يونگ، ادبيات يكي از منابعي است كه كهن‌الگوها مي‌توانند بوسيلهء آن ماهيت خود را نمايان ‌سازند. بر اساس اين نظريه، كارول اس. پيرسون، پژوهشگرآمريكايي، به معرفي دوازده كهن‌الگو مي‌پردازد. يتيم، يكي از اين كهن‌الگوها است. اين كهن‌الگو بر اثر مواجهء افراد با ظلم، تبعيض و سرخوردگي در بخش ناخودآگاه جمعي روان فعال مي‌شود و در نهايت واقعگرايي را براي آنها به ارمغان مي‌آورد. در اين پژوهش، پنج اثر رئاليستي دهه 40 و50 شمسي ايران (سنگ صبور، عزاداران بيل، همسايه‌ها، آبشوران و جاي خالي سلوچ) به شيوهء توصيفي_تحليلي از منظر كهن‌الگوي يتيم بررسي شده است. بر اساس نتيجهء به‌دست آمده، ادبيات رئاليستي كه بيانگر ظلم و بي‌عدالتي در جوامع است، بستر مناسبي براي نمايش كهن‌الگوي يتيم است؛ كهن‌الگويي كه با طردشدن و ظلم فعال مي‌شود و بر واقعگرايي تأكيد دارد.