بررسي پديده‌ عزلت‌گزيني از ديدگاه مولانا و كارن هورناي

بسياري از رنج‌هاي رواني انسان ريشه در رفتار والدين با وي در دوران كودكي دارد. كارن هورناي روان‌شناس نئوفرويدي، نظريّه‌ «روان‌رنجوري» را بر اساسِ رنج‌هاي رواني و عوارضِ آن‌ها بنا كرده است. هورناي معتقد است شخص روان‌رنجور به مكانيسم‌هاي دفاعي «مهرطلبي»، «برتري‌طلبي» و «عزلت‌گزيني» پناه مي‌بَرَد، امّا اين مكانيسم‌ها تسكين موقّت روان‌رنجوري را به دنبال دارد و ممكن است منجر به تشديد ناراحتي وي شوند. مولانا نيز، به عنوان عارفي مردمي كه رفتار اقشار مختلف جامعه را به دقّت زير نظر داشته، در پرتو علوم و معارف گران‌قدر اسلامي، راهكارهايي را براي درمان روان‌رنجوري افراد ارائه كرده است كه شباهت‌هايي با مكانيسم‌هاي نظريّه‌ كارن هورناي دارد. اين مقاله به روش تحليلي ـ تطبيقي، نمودهاي مختلف «عزلت‌گزيني» را در مثنوي بررسي كرده و به اين نتيجه رسيده است كه عزلت‌گزيني روان‌رنجورانه نمودهاي بيشتري در رفتار شخصيت‌هاي مثنوي دارد. همچنين مولانا براي صحبت، در تكامل انسان و اجتماع شأني عظيم قائل است و عزلت‌گزيني را در صورتي جايز مي‌داند كه به هيچ وجه امكان معاشرت وجود نداشته باشد. وي براي عزلت‌گزيني انواع متعددي چون عرفاني، اجتماعي و روان‌رنجورانه قائل است و عزلت‌گزيني روان‌رنجورانه را بيشتر ناشي ازعواملي چون جهل، حسد، نفرت، عدم درك فلسفه‌ اختلافات انساني و عدم درك متقابل مي‌داند.