منابعي كهن در شناخت انديشه‌هاي فرقۀ اسحاقيه: پژوهشي دربارۀ اسحاق بن محمّد اَحْمَر نَخَعي و بازيابي قطعاتي برجاي مانده از آثار وي

بي‌شك آثار فِرق‌نگاري اسلامي بي‌تأثير از منازعات كلامي ـ جدلي به‌ويژه دربارۀ گروه‌هاي منتسب به شيعيان نبوده است. بنابر يك نظر، اسحاقيه يكي از همين فرقه‌هاي غالي شيعي است كه جهت‌گيري‌هاي كلامي در گزارش انديشه‌هاي مؤسّس آن ابويعقوب اسحاق بن محمد بن أبان نخعي احمر بصري مؤثر بوده است، از اين رو برخي تلاش‌هايي را براي تنزيه وي از اين اتهامات مبذول داشته‌اند. امروزه به‌واسطۀ ميراث نصيريان، برخي متون و نقل قول‌هاي منسوب به وي در اختيار است كه در صورت درستي انتساب آن‌ها مي‌توان به منابعي دست اول در شناخت انديشه‌هاي وي دست يافت. اهميت اين نقل قول‌ها در آن است كه اطلاعاتي بي‌واسطه دربارۀ انديشه‌هاي اسحاق احمر و تعاليم اسحاقيه به دست مي‌دهد. اين نوشتار مي‌كوشد تا ضمن بازيابي اين قطعات باقي‌مانده از آثار متعدد اسحاق و تاريخ‌گذاري آن‌ها، متوني دست اول از ميراث اسحاقيه براي شناخت انديشه‌ها و تعاليم آن‌ها ارائه نمايد.