ارزيابي اثرات اقتصادي ـ اجتماعي احداث سدّ آزاد بر روستاهاي پيراموني از ديدگاه بهره‌برداران (مورد مطالعه: منطقه كلاترزان، استان كردستان)

يكي از چالش هاي اصلي جمعيت موجود و رو به رشد انسان تامين غذا و توليد كشاورزي است. استفاده از منابع آب مثل درياچه هاي طبيعي، آبگيرها، مخازن پشت سدها، آب بندها و رودخانه ها مي تواند در دستيابي به منابع غذايي جديد نقش مهمي داشته باشد. اين پژوهش با هدف ارزيابي اثرات اقتصادي – اجتماعي احداث سد آزاد بر توسعه روستايي و نظام هاي بهره برداري كشاورزي انجام پذيرفت. جامعه آماري شامل بهره برداران سرپرست خانوار ساكن روستاهاي حاشيه سد آزاد در منطقه كلاترزان است. روش نمونه گيري تصادفي ساده براي انتخاب نمونه ها استفاده شد. داده ها از نوع ميداني و از طريق پرسشنامه و مصاحبه حضوري براي سال 99 جمع آوري گرديد. تعداد نمونه هاي پژوهش بالغ بر 146 نمونه است. آمار توصيفي و روش منفعت -هزينه براي تجزيه و تحليل داده هاي پژوهش استفاده شد. نتايج پژوهش نشان مي دهد، با احداث سدّ تعداد كل بهره برداران از 209 خانوار بهره بردار قبل از احداث به 179 كاهش پيدا كرده است؛ و اين باعث مهاجرت 473 نفر از مردم ساكن به ويژه جوانان به ساير مناطق اعم از شهر و ساير روستاها شده است. با توجه به كاهش ارزش تغييرات توليد محصولات كشاورزي (بعد از احداث) و ارزش منافع و هزينه هاي سدّ براي روستاييان حاشيه سدّ، مجموع كل منافع و هزينه به ترتيب 30/65557 ميليون تومان و 14/146368 ميليون تومان مي باشد. نسبت منفعت به هزينه ( با نرخ تنزيل 18 درصد) بالغ بر 448/0 است و از نظر افراد نمونه توجيه اقتصادي ندارد. بازنگري الگوي بهينه توليد و ساير فعاليت‌هاي ممكن در منطقه با توجه به تغيير ساختار و اندازه واحدها از سوي كارشناسان اقتصاد كشاورزي قويا پيشنهاد مي‌گردد. نتايج مقايسه مطالعات با مطالعات مشابه نشان مي‌دهد، در بيشتر موارد خانوارهاي جابجا شده نگاهي چندان مثبت نسبت به اجراي چنين طرح‌هايي ندارند و نگراني غالب معطوف به  از دست دادن نيروهاي كار جوان خانوادگي است. در خاتمه پيشنهاد مي‌گردد، ارزيابي اقتصادي مناطق پايين سدّ نيز انجام گيرد.