تعميم تعريف رسمي و حل اشكال فرمول‌هاي پيچيده‌ در ردّ وجود ذهني

مي‌دانيم كه فيلسوفان مسلمان علم حصولي را نوعي وجود ذهني مي‌دانند و به اشكال‌هاي متعدد وجود ذهني نيز پاسخ مي‌دهند؛ ولي برخي از اشكال‌هايي كه انديشمندان غربي به وجود ذهني وارد كرده‌اند، مانند اشكال هوسرل دربارۀ فرمول‌هاي پيچيدۀ رياضي، نزد فيلسوفان ما هنوز ناشناخته ‌است و پاسخي دريافت نكرده است. طبق اين اشكال، در ممكن‌هايي چون «چندميليارد ضلعي» هيچ انساني قادر نيست صورتي از چنين شكل پيچيدۀ رياضي در ذهن خود تشكيل دهد؛ بنابراين، هنگامي كه از ممكني چون چندميليارد ضلعي سخن مي‌گوييم و احكامي ايجابي براي آن اثبات مي‌كنيم، چنين قضايايي نمي‌تواند در ذهن موجود باشد! ما خواهيم كوشيد بيشتر بر پايۀ مبادي فلسفۀ اسلامي، به‌ويژه فلسفۀ سينوي، راه ‌حلي براي اين اشكال فرمول‌هاي پيچيدۀ رياضي پيدا كنيم: گاه به بازسازي و تعميم راه‌ حل تعريف رسمي ابن ‌سينا خواهيم پرداخت و گاه نيز خود نكاتي نقضي و جديد بدان خواهيم افزود. پاسخ نقضي اين است كه چنين اشكالي تقريباً به همان اندازه ديدگاه‌هاي رقيب را نيز دچار مشكل مي‌كند؛ ديدگاه‌هايي چون شهود مُثل افلاطوني و شهود عدد در معدود در همين جهان مادّي. تعميم راه ‌حل تعريف رسمي نيز به‌طور خلاصه اين است كه «اينجا» ما به‌جاي اينكه بتوانيم خود ماهيت پيچيده را تصور كنيم، تعريف رسمي نسبتاً ساده‌اي از آن در ذهن خود تصور كرده‌، به خاصّۀ آن مي‌رسيم. به‌مناسبت، به اشكال‌هاي راه ‌حل تعريف رسمي نيز پاسخ خواهيم داد.