نقش سازندۀ تخيل در تاريخ از منظر پل ريكور

حضور تخيل در تاريخ از طريق صورت بندي روايي آن رخ مي دهد؛ اما اين حضور تنشي را ايجاد مي كند كه موجب مي شود از يك‌سو، گروهي آن را در حوزۀ زيبا شناسي روايت قرار دهند و نقش آن را در اثربخشي روايت بر مخاطب و درك او از وقايع تاريخي مهم بدانند و از سوي ديگر، گروهي وجوه تخيلي روايت تاريخي را آرايه اي و در نتيجه، زائد بدانند و سعي در جدايي آن از محتواي تاريخ داشته باشند؛ اما آنچه اهميت دارد، اين است كه هر دو گروه نقشي شناختي براي تخيل قائل نيستند و در بهترين حالت، كار آن را آراستن روايت تاريخي مي دانند. در اين ميان، پل ريكور، فيلسوف فرانسوي، بر نقش توليدگر تخيل تأكيد مي كند و مي كوشد تا نشان دهد اين سازندگي تخيل چگونه در بازنمايي روايت تاريخي كار مي كند. او بر اين باور است كه تاريخ تنها از طريق تخيل مي تواند بازسازي شود و آنچه تخيل به تاريخ مي افزايد، نه‌تنها تاريخ را به عرصۀ ادبيات فرونمي‌كاهد، بلكه بر اهميت آن به‌مثابۀ گفتار نيز مي افزايد و كاركردهاي تازه اي به آن مي بخشد. اين مقاله در پي آن است تا با جستجو در آراي مختلف ريكور، نشان دهد كه تخيل چگونه با نقش خلاق خود، ارجاع روايت تاريخي به واقعيت گذشته را دستخوش تغيير كرده، مسيري فراهم مي آورد كه تصوير ما را از تاريخ بازپردازي مي كند.