تدوين مدل ارزيابي فرم شهري با رويكرد تاب آوري فضايي

تاب‌آوري شهري در يك دهه اخير به ويژه با شيوع كويد 19، به عنوان يك مسير و راهبرد نوين براي توسعه شهري محسوب مي شود. تاب‌آوري فرم شهري از زيرمجموعه‌هاي گفتمان تاب‌آوري شهري است و با اينكه در يك دهه گذشته پژوهش‌ها و مقالاتي در مورد تاب‌آوري فرم شهري و چگونگي ارزيابي آن نگارش شده است، اين موضوع هنوز در مرحله مفهومي و اكتشافي است. اين مقاله سعي دارد با تبيين ابعاد مختلف جعبه ابزار ارزيابي مكان تاب‌آور كه برآمده از چارچوب تاب‌آوري فضايي است، يك مقايسه تطبيقي بين ابزارهاي ارزيابي تاب‌آوري فرم شهر انجام دهد. در اين چارچوب، مورفولوژي شهري به عنوان نمود فضايي و كالبدي فعاليت‌هاي انساني حاصل تعاملات پيچيده عوامل مختلف اجتماعي، اقتصادي و زيست‌محيطي تعريف مي‌شود كه بر واكنش شهر در برابر مخاطرات طبيعي و انسان‌ساخت تاثير مي‌گذارد. بافت‌هاي شهري فاقد ظرفيت‌ مكان تاب‌آور (به عنوان جوهره تاب‌آوري مورفولوژي شهري) با خطر فرسودگي و افول كيفيت‌هاي محيطي در فرايند توسعه شهري و تغييرات گسترده روبرو هستند و كيفيت زيست‌پذيري و سرزندگي اين بافت‌ها در طولاني‌مدت رو به افول مي‌گذارد. در اين راستا، ابعاد سه گانه كالبد و ساختار، مكان و تصوير (شناختي و ادراكي)، محيطي و رفتاري به عنوان محورهاي اصلي، از طريق مقايسه با ساير چارچوب‌ها و جعبه ابزارهاي ارزيابي تاب‌آوري فرم شهري، توجيه مي‌گردد. اين ابزار مي‌تواند با سنجش ميزان تاب‌آوري فرم‌هاي شهري و تاب‌آوري مكان به خصوص در بافت‌هاي در معرض توسعه، امكان مداخلات موثرتر در برابر تغييرات و مخاطرات را براي برنامه‌ريزان، طراحان و سياست‌گذاران شهري فراهم كند.