بررسي اثر رويكردهاي مديريت توسعه بر كاهش تضاد مكاني بين كاربري كشاورزي و سكونت‏گاهي

زمينه و هدف: گسترش حاشيه اي سكونت‏گاه هاي انساني بر روي اراضي مطلوب كشاورزي يكي از چالش هاي مديريت اراضي در جهان است. اين امر در ايران بواسطه كمبود منابع براي فعاليت هاي كشاورزي و ناكارآمدي رويكردهاي مديريت توسعه به شدت نيازمند توجه است. روش بررسي: در اين پژوهش ابتدا توان اكولوژيك واحد هيدرولوژيك نجف آباد براي كاربري كشاورزي ارزيابي شد. سپس دو رويكرد توسعه روند كنوني و توسعه محيط زيستي با استفاده از روش تركيب خطي وزن‏دار به نقشه هاي مطلوبيت تبديل و به مدل CA-Markov وارد شد تا نحوه توسعه سكونت‏گاه در سال هاي 1410، 1420 و 1430 شبيه سازي گردد. در نهايت به بررسي ميزان تضاد، در دو بخش وسعت و مقدار مطلوبيت اراضي كشاورزي از دست رفته پرداخته شد. يافته ها: نتايج نشان داد كه اتخاذ رويكرد محيط زيستي بيش از توسعه روند كنوني منجر به حفاظت از اراضي مطلوب كشاورزي خواهد شد (نزديك به هزار هكتار). همچنين رويكرد توسعه روند كنوني بيش‏تر در مناطقي گسترده خواهد شد كه مقدار مطلوبيت اراضي كشاورزي به‏ميزان قابل توجهي بالاتر از رويكرد محيط زيستي است. اين ميزان تفاوت براي آينده نزديك (سال 1410) معني دار نبوده ولي با رسيدن به‏مقطع زماني پاياني (سال 1430) به ميزان چشم‏گيري معني دار خواهد شد. بحث و نتيجه گيري: اتخاذ رويكرد محيط زيستي مي تواند به شيوه اي موثر منجر به حفاظت از كميت و كيفيت اراضي كشاورزي شود. با اجرايي شدن اين رويكرد از هم اكنون، حدود 35 سال طول خواهد كشيد تا تضاد بين اين دو كاربري به ميزان معني داري كاهش پيدا كند، حال آن‏كه كه ميزان عملي بودن آن در گرو توجه هم‏زمان به عامل‏هاي اقتصادي- اجتماعي است.