ارزيابي ريسك بهداشتي و محيط زيستي تصفيه خانه فاضلاب غرب اهواز با استفاده از روش هاي AHP و TOPSIS

زمينه و هدف: كاركنان شاغل در تصفيه خانه هاي فاضلاب و محيط هاي انساني اطراف همواره در معرض تهديد عوامل مخاطره آميز از قبيل عوامل زيان آور فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي مي باشند. بنابراين، جهت بررسي اين خطرات و ارائه راهكارهاي لازم، پژوهش حاضر با هدف ارزيابي ريسك هاي ايمني، بهداشتي و زيست محيطي درتصفيه خانه فاضلاب غرب اهواز انجام گرفته است.روش بررسي: پس از بازديدهاي ميداني، مصاحبه با كارشناسان و كاركنان تصفيه خانه (سال 1396) و جستجو در منابع اينترنتي، فهرستي از مهم ترين ريسك ها شناسايي و براي پاسخ دهي در اختيار اين كارشناسان و كاركنان قرارگرفت. به منظور تجزيه و تحليل و اولويت بندي ريسك ها از دو روش AHP وTOPSIS كه از جمله روش هاي تصميم گيري چند معياره (MCDM) مي باشند و همچنين از تكنيك آنتروپي به منظور محاسبه وزن شاخص ها، استفاده شد. در ادامه راهبردهاي اولويت بندي عوامل، به منظور رفع تعارض بين نتايج دو روش TOPSIS و AHP از روش ميانگين رتبه ها استفاده شد.يافته ها: طبق نتايج حاصل از دو روش AHPو TOPSIS عوامل ريسك برخورد با قطعات چرخنده دستگاه ها، ورود مواد سمي و فاضلاب هاي صنعتي غير مجاز و انتشار بيوگاز از مخازن هضم لجن به عنوان مهم ترين ريسك هاي ايمني و زيست محيطي شناسايي شدند. همچنين، بر اساس روش ميانگين رتبه ها، در بين ريسك هاي ايمني و بهداشتي برخورد با قطعات چرخنده دستگاه ها با امتياز 1.5 اولويت اول، برق گرفتگي و انتشار گازهاي بدبو از فاضلاب با امتياز 3 و3.5 اولويت دوم و سوم را كسب كردند. در بين ريسك هاي زيست محيطي، ورود مواد سمي و فاضلاب هاي صنعتي غير مجاز، انتشار بيوگاز از مخازن هضم لجن با امتياز2 اولويت اول، آتش سوزي و انفجار با امتياز3 اولويت دوم و نوسانات دبي فاضلاب ورودي با امتياز 3.5 اولويت سوم را به خود اختصاص دادند.بحث و نتيجه گيري: با توجه به اين كه عملكرد تصفيه خانه فاضلاب اهواز در مرحله بهره برداري تابعي از عوامل مختلف انساني، طبيعي، تجهيزاتي و عملكردي مي باشد، لذا مديريت اين عوامل كمك موثري در بهبود و ارتقاي فرآيند بهره برداري خواهد داشت. در نهايت، مهمترين اقدامات مديريتي به منظور كاهش سطح ريسك هاي شناسايي شده در اين تصفيه خانه در پژوهش حاضر ارائه گرديد كه مي توان با بكارگيري دستورالعمل هاي ايمني كار، ايجاد تاسيسات و تجهيزات لازم در خصوص سوزاندن گازهاي اضافي و جلوگيري از تجمع خطرناك آنها در محيط تصفيه خانه اهواز، انجام پيش تصفيه فاضلاب هاي صنعتي و پايش مستمر پساب هاي خروجي جهت تطابق با استانداردهاي زيست محيطي اشاره نمود.