ارزيابي تأثير نوع زيتوده و دماي گرماكافت بر برخي ويژگي‌هاي شيميايي و فيزيكي زغال زيستي

زمينه و هدف: فرآوري پسماندهاي آلي و بازگشت آن‌ها به خاك، كمك شاياني به كشاورزي پايدار مي‌نمايد. زغال زيستي حاصل از فرآيند گرماكافت پسماندهاي آلي است. ويژگي‌هاي شيميايي و فيزيكي زغال زيستي به طور معني‌داري متأثر از ويژگي‌هاي زيتوده و نيز دماي فرآيند گرماكافت مي‌باشد. اطلاع از ويژگي‌هاي زغال زيستي توليد شده براي استفاده به عنوان يك ماده اصلاحي در خاك ضروري مي‌باشد. هدف از اين پژوهش تعيين بهترين دما و زيتوده براي توليد زغال زيستي مي‌باشد. روش بررسي: به منظور بررسي تأثير نوع زيتوده و درجه حرارت‌هاي مختلف فرآيند گرماكافت جهت انتخاب زغال زيستي با بالاترين قابليت جذب و تبادل يوني، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در آزمايشگاه پژوهشي دانشكده كشاورزي و دانشكده علوم دانشگاه جيرفت در بهار سال 1400 انجام شد. تيمارها شامل پنج نوع زغال زيستي تهيه شده از بقاياي گندم، بقاياي يونجه، بقاياي سيب زميني، خاك اره و ليف درخت خرما در دماهاي 300، 400 و 500 درجه سانتي‌گراد بودند. ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي زغال زيستي‌ها شامل اسيديته (pH)، شوري (EC)، ظرفيت تبادل كاتيوني (CEC)، چگالي ظاهري، چگالي حقيقي، كربن پايدار، نيتروژن كل، تخلخل، سطح ويژه، عملكرد زغال زيستي و مقدار خاكستر با استفاده از نرم‌افزار آماري SAS (9.1)  مورد بررسي قرار گرفت. يافته‌ها: نتايج اين تحقيق نشان داد كه با افزايش درجه حرارت از 300 به 500 درجه سانتي‌گراد مقدار عملكرد زغال زيستي، ظرفيت تبادل كاتيوني (CEC) و چگالي ظاهري آن كاهش يافت و در مقابل اسيديته (pH)، شوري (EC)، چگالي ظاهري، چگالي حقيقي، كربن پايدار، نيتروژن كل، تخلخل، سطح ويژه، عملكرد و مقدار خاكستر در زغال زيستي‌هاي توليد شده افزايش نشان داد. همچنين ويژگي‌هاي مختلف زغال‌هاي زيستي به شدت تحت تاثير ماهيت مواد اوليه نيز قرار دارد. با توجه به نتايج زغال زيستي حاصل از بقاياي يونجه در دماي 500 درجه سانتي‌گراد به عنوان بهترين زغال زيستي قابل دسترس توصيه مي‌شود. بحث و نتيجه‌گيري: در فرآبند توليد زغال زيستي ماهيت مواد اوليه و نيز درجه حرارت فرآيند گرماكافت نفس بسزايي بر ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي زغال زيستي دارند. با در نظر گرفتن ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي براي توليد انبوه و اقتصادي اين ماده، مي‌توان به ترتيب اولويت زغال‌هاي زيستي توليد شده حاصل از بقاياي يونجه، خاك اره، ليف خرما، بقاياي سيب زميني و بقاياي گندم در دماي 500 درجه سانتي‌گراد را جهت بهبود خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك و در نهايت افزايش راندمان جذب عناصر غذايي از خاك، پيشنهاد كرد.