نشان باكتري‎هاي گشاينده فسفات، قارچ ميكوريز و منابع فسفر بر رشد و جذب فسفر نهال‎هاي پسته

پركاربردترين روش برآورد نياز فسفري گياهان، كاربرد كود‌هاي شيميايي فسفري است؛ ولي كارايي پايين، هزينه بالا و پيامدهاي زيانبار زيست محيطي دارد. هنگامي‏‎كه بتوان با بهره‌گيري از باكتري‌هاي گشاينده فسفر و قارچ ميكوريز فراهمي منابع فسفر را افزايش داد، غلظت فسفر و پارامترهاي رشد گياه نيز ممكن است افزايش يافته و تحول بزرگي در تغذيه فسفري گياهان ايجاد نمايد. هدف پژوهش كنوني، بررسي امكان بهره‌گيري از سويه‌هاي برتر باكتري‌هاي گشاينده فسفات جداسازي شده از ريزوسفر درختان پسته، قارچ ميكوريز و منابع فسفاته بر رشد و جذب فسفر نهال‎هاي پسته در شرايط گلخانه‎اي بود. آزمايش به‎گونه فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي با سه تكرار در سال 1398 انجام شد. تيمارها شامل چهار منبع فسفر (شاهد، منو‎كلسيم فسفات، تري‎كلسيم فسفات، خاك فسفات)، چهار سطح باكتري (شاهد،  Serratia odorifera،Pseudomonas fluorescens و Pseudomonas brassicacearum) و دو سطح قارچ ميكوريز (شاهد و قارچ ميكوريز شامل تركيب  Funneliformis mosseae، Rhizophagus intradices، Rhizophagus irregularis و Glomus caledonium) بود. تجزيه واريانس داده‌ها برهمكنش باكتري‌هاي گشاينده فسفر، منابع فسفاتي و قارچ ميكوريز بر شاخص‌هاي رويشي پسته را معني‌دار نشان داد. هر سه جدايه باكتري پيامدهاي مثبتي در افزايش شاخص‎هاي رويشي داشتند. همچنين مايه‎زني قارچ ميكوريز همراه با مايه‎زني باكتري افزايش معني‌دار 44 درصدي وزن خشك ريشه را نشان داد. بيشترين نسبت اندام هوايي به ريشه با كاربرد خاك فسفات و تري‎كلسيم فسفات ديده شد كه نسبت به شاهد به‎ترتيب 19 و 37 درصد افزايش يافت. مايه‎زني نهال‎هاي پسته با قارچ ميكوريز غلظت فسفر ريشه، ساقه و برگ را به‎ترتيب 90، 104 و 122 درصد افزايش داد. بنابراين باكتري‌هاي گشاينده فسفات به‎ويژه سودوموناس‎ها و قارچ ميكوريز نقش بسزايي در افزايش كارايي كود فسفر مورد استفاده و كاهش مصرف كود، افزايش رشد و جذب فسفر نهال‎هاي پسته را داشتند.