ارزيابي مكاني-زماني محصولات بارش ماهواره‌اي در مناطق شمال غرب ايران

در تحليل رويدادهاي اقليمي و هيدرولوژيكي، بارش به عنوان يك پارامتر اصلي مطرح است و لذا، اندازه‌گيري داده‌هاي بارش با تفكيك مكاني و زماني بالا در پيش‌بيني الگوهاي آب و هوايي بسيار مهم است. اندازه‌گيري دقيق ميزان بارش در سطح زمين به دليل پراكندگي شبكه‌هاي باران‌سنجي، تنوع مكاني و زماني رخدادها، اثرات باد و توپوگرافي، بسيار چالش‌برانگيز است. ازاين‌رو در چند دهه اخير، استفاده و توسعه از محصولات ماهواره‌اي و تكنيك‌هاي سنجش از دور بسيار رايج شده است كه در تخمين بارش‌ها استفاده مي‌گردد. اين پژوهش، با هدف ارزيابي داده‌هاي بارش ماهواره‌اي TRMM، CHIRPS، Persiann-CDR و GPM-IMERG و مقايسه آن‌ها با داده‌هاي زميني در منطقه شمال و شمال غرب كشور (شامل استان‌هاي گيلان، اردبيل، آذربايجان شرقي و آذربايجان غربي) انجام شد. براي اين منظور، ارزيابي بين داده‌هاي ماهواره‌اي در مقياس زماني روزانه، ماهانه و فصلي با داده‌هاي مشاهده‌اي ايستگاه‌هاي زميني با استفاده از شاخص‌هاي قطعي شامل POD، CSI، FAR، Bias و معيارهاي آماري شامل همبستگي (Corr) و نرمال مجذور ميانگين مربعات خطا (nRMSE) انجام گرفت. دوره مطالعاتي از تاريخ 12 دي 1395 (1 ژانويه 2017) تا 10 دي 1400 (31 دسامبر 2021)، بر روي 56 ايستگاه سينوپتيك انتخاب شد. نتايج اكثر شاخص‌ها و معيارهاي آماري (Corr، nRMSE، POD و CSI) نشان داد كه در همه محصولات كمترين خطا مربوط به جنوب غربي منطقه مورد مطالعه (جنوب استان آذربايجان غربي) است و با حركت به سمت شرق منطقه و نوار ساحلي درياي خزر، خطا افزايش مي‌يابد. در ارزيابي ميانگين منطقه‌اي بارش، نتايج IMERG، CHIRPS و Persiann-CDR نزديك به يكديگر بود و با اختلافي جزئي (به‌جز در معيار nRMSE) محصول IMERG برتري دارد. همچنين در بررسي برآوردهاي فصلي، نتايج دو محصول CHIRPS و Persiann-CDR قابل‌اطمينان‌تر بودند، اما براي استفاده از IMERG و TRMM پيشنهاد مي‌شود كه با استفاده از روش‌هاي مختلف تصحيح خطا، برآوردها تدقيق گردد. در نهايت بر اساس نتايج اين پژوهش، هر محصول بر اساس نوع توپوگرافي و اقليم منطقه، نتيجه‌اي متفاوت در تخمين بارش ارائه مي‌دهد و نياز به مطالعات بيشتر با توجه به نوع رخدادها در هر منطقه و بررسي جزئي‌تر هر محصول مي‌باشد.