اثر مديريت‌هاي زراعي و حفاظتي بر جريان‌هاي سطحي و بار رسوب در حوضه آبريز دشت بزرگ با استفاده از مدل ArcSWAT

اولويت‌بندي مناطق بحراني و استفاده از بهترين شيوه‌هاي مديريتي از جمله مديريت كشاورزي و حفاظتي، روش‌هاي موثري براي كاهش فرسايش در حوضه‌هاي آبريز هستند. اين روش‌ها مزيتي براي مديران و سرمايه گذاران براي جلوگيري از زيان‌هاي اقتصادي و مديريت ريسك محسوب مي‌شوند. در پژوهش حاضر، از مدل ArcSWAT براي ارزيابي تأثير مديريت كشاورزي و حفاظتي بر رواناب سطحي و بار رسوب در حوضه آبريز دشت بزرگ در استان خوزستان استفاده شد. گردآوري داده‌ها در سال 2021  انجام شد. واسنجي و اعتبارسنجي جريان سطحي به ترتيب براي دوره‌هاي آماري 2004 تا 2015 و 2016 تا 2021 انجام شد. همچنين بار رسوب براي دوره‌هاي آماري 2004 تا 2013 واسنجي و  براي سال‌هاي 2014 تا 2019 اعتبارسنجي گرديد. سناريوهاي تناوب، مديريت بقايا و خاك‌ورزي به عنوان سناريوهاي مديريت زراعي و سناريوهاي تراس‌بندي، كنتوربندي، نوارهاي بافر گياهي، كشت نواري و آبراهه چمني به عنوان سناريوهاي مديريت حفاظت اعمال شدند.  نتايج ضرايب نش- ساتكليف و تعيين براي واسنجي جريان سطحي ماهانه 0.7 و 0.72 و براي اعتبارسنجي 0.74 و 0.75 بدست آمد. اين ضرايب براي هر دو مرحله واسنجي و اعتبارسنجي بار رسوب رضايت‌بخش نبود. اما مدل كارايي مناسبي در اولويت‌بندي مناطق بحراني و شبيه‌سازي سناريوهاي مديريتي نشان داد. تفاوت در عرض آبراهه چمني اثر معني‌داري بر كاهش بار رسوب نداشت. سناريوهاي تراس‌بندي و بافر گياهي ميزان رسوب را در سطح حوضه به ترتيب 76 و 62.5 درصد كاهش دادند و موثرترين سناريو شناخته شدند.  بطور كلي نتايج نشان داد كه اعمال سناريوهاي حفاظتي مي‌تواند ميزان بار رسوب را تا حد قابل توجهي كاهش دهد.