عناصر بنيادين اخلاق فردي و روانشناسي در ساخت انسان تمدن ساز

در عصر حاضر تحقق تمدن نوين اسلامي اهميت ويژه‌اي دارد و يكي از الزامات تحقق تمدن نوين اسلامي تربيت نيروي انساني است. چيستي نقش تقوا به عنوان يك مفهوم بنيادين در اخلاق فردي و خودمهارگري به عنوان يك مفهوم مورد توجه روانشناسي در ساخت انسان تمدن ساز، مسئله اين پژوهش است. روش گردآوري اطلاعات در اين پژوهش، مطالعه‌ي اسنادي است. اين پژوهش كه ماهيتي كيفي داشته با توجه به خاستگاه تقوا كه وحي، عقل و شريعت است و خاستگاه خودمهارگري كه دانش تجربي و حسي است، ابتدا عناصر مؤثر در ايجاد تقوا و خودمهارگري احصاء شده و سپس با روش توصيفي و تحليلي، تأثير دو مفهوم تقوا و خودمهارگري در تربيت انسان تمدن ساز تبيين شده است. در اسلام، توجه به پيامدهاي رفتار، عبرت‌گيري، كرامت نفس، محاسبه نفس، استفاده از الگوها و اسوه‌ها و عنصر عقلانيت جهت اتصاف به تقوا تاكيد شده و در انديشه روان‌شناختي به‌خصوص مكتب رفتارگرايي به تقويت خود، تجربه‌هاي جانشيني، خودكارآمدي، خودسنجي، سرمشق‌گيري، تشويق و شناخت سفارش شده است؛ توجه به ماهيت و كاركرد اين عناصر، نشان دهنده‌ي برخي عناصر مشترك و هم افزا براي ورود انسان به حوزه تمدن سازي است.