تجربه دو دهه بكارگيري راهنماهاي طبابت باليني در ايران (1400-1380)

زمينه و هدف: راهنماهاي طبابت باليني حاوي توصيه هايي براي بهينه سازي مراقبت از بيمار هستند كه با مرور نظام‌مند شواهد و ارزيابي مزايا و معايب گزينه هاي جايگزين انجام مي‌ گيرند. راهنماها نقش مهمي در بهبود كيفيت خدمات، كاهش تنوع روش‌هاي درماني، كاهش خطاهاي پزشكي، مديريت هزينه‌هاي سلامت و افزايش ايمني بيمار دارند. اين مطالعه با هدف تحليل تصميم‌ها، پيامدها و روندهاي سياستي بكارگيري راهنماهاي طبابت باليني در ايران طي سال هاي 1380 الي 1400 انجام گرفت. روش كار: اين پژوهش از نوع تحليل سياست‌گذاري سلامت بوده كه با استفاده از رويكرد تحليل از فرايند سياست (Analysis of the policy process) انجام گرفت. براي جمع آوري داده ها از روش بررسي اسناد سياستي (تعداد=79) و مصاحبه كيفي (تعداد=27) استفاده گرديد.  تحليل اسناد سياستي به روش تحليل محتوا و با استفاده از نرم افزار Excel انجام گرفت. تحليل مصاحبه ها به روش تحليل چارچوبي و با استفاده از نرم افزار MAXQDA10  انجام گرفت. نتايج: سياست‌ بكارگيري راهنماهاي طبابت باليني در ايران از سال 1380 شروع و طي دو دهه گذشته تكامل يافته است. طي سال هاي 1395 الي 1400 تعداد 836 راهنماي طبابت باليني (محصولات دانشي) ابلاغ شده است، اما به گفته مشاركت كنندگان بسياري از اين راهنماهاي كيفيت لازم را نداشته‌اند و مورد استفاده پزشكان قرار نگرفته‌اند. يافته هاي مطالعه نشان داد كه در ايران زمينه مناسبي جهت بكارگيري راهنماهاي طبابت باليني وجود دارد و سياست‌هاي بكارگيري راهنماهاي طبابت باليني از محتواي مناسبي برخوردار هستند، اما در توسعه (تدوين و بومي سازي) و اجراي راهنماهاي طبابت باليني شكاف عميقي وجود دارد. نتيجه گيري: هرچند روند بكارگيري راهنماهاي طبابت باليني در ايران بهبود يافته است، اما اجراي راهنماهاي طبابت باليني در كشور با چالش‌هايي مواجهه است و به طور كامل اجرا نشده‌اند. بنابراين نياز به اتخاذ روش‌ها و رويكردهاي استاندارد و جديد براي بهبود كيفيت و قابليت اطمينان از راهنماهاي باليني وجود دارد. همچنين حمايت دولت، وزارت بهداشت، جامعه پزشكي، سازمان هاي بيمه گر و ساير ذينفعان، همراه با همكاري و تلاش در زمينه سياست گذاري ها ضروري است.