تحليل توانايي حسابرسان در كشف تقلب با استفاده از تئوري رفتار برنامه‌ريزي شده: تأثير تجربه حسابرس و تيپ شخصيتي با نقش ترديد حرفه‌اي

هدف از مقاله حاضر بررسي تحليل توانايي حسابرسان در كشف تقلب در گزارشگري مالي با استفاده از تئوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده و تأثير تجربه حسابرس و تيپ شخصيتي باتوجه به نقش ميانجي ترديد حرفه‌اي در كشور ايران با مراجعه به نظر اعضاي حرفه‌اي حسابداري، شامل حسابرسان شاغل در مؤسسات حسابرسي عضو جامعۀ حسابداران رسمي ايران است. ميزان تأثير تجربه حسابرس و تيپ شخصيتي بر توانايي كشف تقلب با نقش ميانجي ترديد حرفه‌اي، با استفاده از پرسش‌نامه و در مقياس طيف پنج‌گزينه‌اي ليكرت بررسي شد. بدين منظور 333 پرسش‌نامه، طراحي و بين اعضاي جامعه حسابداران رسمي توزيع شد و 302 فقره آن در نهايت مورداستفاده قرار گرفت. به‌منظور بررسي تأثير متغيرها از روش معادلات ساختاري و براي تحليل الگوها از رويكرد حداقل مربعات جزئي استفاده شد. يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه تجربه حسابرس، انواع تيپ‌هاي شخصيتي حسابرسان و ترديد حرفه‌اي، بر توانايي كشف تقلب در صورت‌هاي مالي توسط حسابرسان، رابطه مثبت و معناداري دارند. همچنين، تجربه حسابرس و تيپ شخصيتي به طور غيرمستقيم باتوجه ‌به نقش ميانجي ترديد حرفه‌اي بر كشف تقلب در صورت‌هاي مالي رابطه مثبت و معناداري دارند. بر اساس يافته‌هاي پژوهش، حسابرسان با شناسايي و رفع محدوديت‌هاي ناشي از عوامل منجر به شكل‌گيري تقلب باتوجه‌به نقش اثرگذار تجربه شغلي و تيپ شخصيتي با تأكيد بر ترديد حرفه‌اي، توانايي كشف تقلب را افزايش داده به‌نوعي كه  هر چه حسابرسان در هنگام حسابرسي شك و ترديد حرفه‌اي بيشتري نشان دهند، تمايل آن‌ها براي جستجوي اطلاعات در خصوص علائم تقلب بيشتر و از اين ‌رو توانايي كشف تقلب آن‌ها بالاتر است.