قضيه محاكي؛ صادق يا كاذب؟

صدق و كذب محاكات يكي از موضوعاتي است كه منطق‌دانان مسلمان آن را در ترازوي تحليل قرار داده‌اند. پرسش مطرح دراين‌باره اين است كه قضيه محاكي صادق است يا كاذب؟ مقاله پيش‌رو بر آن است تا به روش كتابخانه‌اي به‌تحليل آراي منطق‌دانان مسلمان درباره پرسش بالا بپردازد. در بيان اين مطلب مي‌توان به سه گام در آثار منطق‌دانان اشاره كرد. در گام نخست، با تحليل چيستي محاكات درمي‌يابيم كه به‌دليل يكسان نبودن مشبّه‌به با مشبّه در محاكات، قضيه محاكي همواره كاذب است. در گام دوم، با تفكيك مراد استعمالي كلام از مراد جدي آن، روشن مي‌شود كه محاكات در مراد استعمالي كلام رخ مي‌دهد و به مراد جدي مرتبط نيست؛ اما در گام سوم، با تحليل دقيق‌ترِ مراد استعمالي، به اين نتيجه مي‌رسيم كه قضيه محاكي از مصداق مفروض در ذهن انسان گزارش مي‌كند و همواره مطابق با آن و صادق است.