بررسي اثر تنش خشكي و تراكم بوته بر عملكرد و اجزاي عملكرد ارقام گندم آبي در منطقه معتدل استان لرستان

اين مطالعه به منظور بررسي اثر تنش خشكي و تراكم بوته بر عملكرد و اجزاي عملكرد ارقام گندم در ايستگاه تحقيقات كشاورزي بروجرد در سال زراعي 1398-99 انجام شد. آزمايش به صورت اسپليت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‏هاي كامل تصادفي با تيمار تنش خشكي (در سه سطح شاهد، آبياري تا گلدهي و آبياري تا دانه‏بندي) در كرتهاي اصلي و تيمارهاي تراكم بوته (300، 400، 500 و 600 بوته در متر مربع) و رقم (بهاران و ميهن) در كرتهاي فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان داد تيمارهاي تنش خشكي، تراكم و رقم بر اجزاي عملكرد دانه اثر داشته و اثر متقابل تنش و تراكم بوته نيز بر صفات ارتفاع بوته و طول سنبله معني دار شد. همچنين اثر متقابل تنش و رقم نيز بر صفات ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، عملكرد دانه و شاخص سطح برگ پرچم معني دار شد. اثر متقابل تراكم و رقم نيز بر صفات ارتفاع بوته، طول سنبله و قطر ميانگره معني‏دار شد. بالاترين ميزان ارتفاع بوته در تيمار تراكم 600 بوته در متر مربع و تيمار بدون تنش خشكي حاصل شد. از طرفي بيشترين ميزان ارتفاع بوته در بين همه تيمارها مربوط به رقم بهاران با تراكم 600 بوته در متر مربع بود. همچنين طول سنبله در تيمار آبياري كامل و در سطح تيمار 500 بوته در متر مربع بيشتر از ساير تيمارهاي آزمايش بود. در دو رقم ميهن و بهاران وزن خشك برگ پرچم براي اين دو رقم به ترتيب 2/8 و 3 گرم بود. بالاترين ميزان وزن هزار دانه در رقم ميهن و در سطح تيمار آبياري كامل به ميزان 73/7 گرم حاصل شد و نسبت به تيمار آبياري تا مرحله شيري خميري (38/6 گرم) حدود 12 درصد افزايش وزن هزار دانه را نشان داد. بالاترين ميزان عملكرد دانه به ميزان 7480 كيلوگرم در هكتار در تيمار آبياري كامل و در رقم ميهن حاصل شد كه نسبت به تيمار آبياري تا مرحله گلدهي و در رقم بهاران حدود 15 درصد افزايش عملكرد را نشان داد. بالاترين ميزان بيوماس گياهي در تيمار عدم وقوع تنش خشكي به دست آمد و رقم بهاران نيز از نظر بيوماس گياهي نسبت به رقم ميهن داراي برتري بود. بالاترين ميزان شاخص برداشت در تيمار عدم وقوع تنش خشكي به ميزان 22/9 درصد بود. همچنين نتايج نشان داد كه تنش خشكي منجر به كاهش سطح برگ در مرحله 50 درصد گلدهي و همچنين كاهش سطح برگ پرچم شد. براساس نتايج حاصل از اين مطالعه مشخص شد كه در شرايط وقوع تنش خشكي و همچنين شرايط عدم وجود تنش خشكي ميتوان از رقم ميهن جهت رسيدن به بالاترين ميزان عملكرد دانه در منطقه استفاده نمود.