تحليل ساختاري عوامل موثر بر شكل‌گيري و رشد فرم فضايي شهرها (نمونه موردي: شهر ساري)

رشد سريع شهرها در سراسر جهان، زماني اتفاق افتاد كه شهرها توانايي ارائه‌ي خدمات را به جمعيت شهري به ‌سرعت در حال رشد خود نداشتند و اين امر موجب پراكنده‌رويي و از بين رفتن اراضي لبه‌ي شهرها، افزايش شهرك‌هاي غيرقانوني و حاشيه‌اي شد. توجه به توسعه‌ي كالبدي شهر، يك ضرورت اساسي در برنامه‌هاي توسعه‌ي شهري محسوب مي‌شود. در ايران گسترش سريع فيزيكي شهرها در قالب رشد بدون برنامه و ناموزون در راستاي علل مختلف ازجمله مهاجرت‌هاي بي‌رويه يكي از مشكلات اساسي شهرها محسوب شده كه پديده‌اي تحت عنوان پراكنده‌رويي از نتايج رشد اين گونه است. هدف از پژوهش حاضر، شناسايي و تحليل عوامل تأثيرگذار بر توسعه‌ي كالبدي فضايي ساري است. تحقيق حاضر به‌لحاظ هدف از نوع كاربردي است و با توجه به ماهيت، توصيفي تحليلي است. داده‌هاي نظري با روش اسنادي و داده‌هاي تجربي به روش پيمايشي تهيه ‌شده است. در تهيه‌ي پيشران‌هاي توسعه از روش مطالعات اسنادي و داده‌هاي تجربي روش پيمايشي براساس روش دلفي استفاده ‌شده است. با توجه به معيارهاي فوق، تعداد 20 نفر از خبرگان و متخصصان مراكز دانشگاهي و پژوهشي براي شركت در پژوهش انتخاب ‌شده‌‌اند. در پردازش اطلاعات از روش تحليل اثرات متقابل ساختاري در نرم‌افزار MICMAC استفاده ‌شده است. براساس نتايج به‌دست‌آمده مهم‌ترين عوامل مؤثر بر رشد فرم فضايي ساري به ترتيب عواملي چون ناكارآمدي مديريت شهري، وجود اراضي مرغوب كشاورزي، قيمت زمين، ضعف و عدم رعايت سلسله‌مراتب شبكه‌ي ارتباطي، سياست واگذاري زمين و مسكن، مركزيت استان و تجهيز آن به خدمات برتر منطقه‌اي هستند.