ارزيابي و اصلاح شبكه بارش آفروديت در برآورد بارش ماهانه و سالانه مناطق مركزي ايران

مقدمه و هدف: تخمين بارندگي و تهيه نقشه هاي دقيق هم‌بارش در مناطق فاقد آمار هواشناسي اهميت بسياري در مطالعات هيدرولوژي و هواشناسي دارد. اهميت اين موضوع در مناطق كويري كه فاقد ايستگاه هاي متراكم هواشناسي مي‌باشند بيشتر است. شبكه متراكم بارش آفروديت، داده هاي روزانه بارش را در گره هاي 0.25×0.25 درجه در محدوده ايران در اختيار قرار مي دهد اما قبل از استفاده از آن بايد ارزيابي و اصلاح شود. مواد و روش ها: اين تحقيق با هدف بررسي دقت و صحت داده هاي بارش شبكه آفروديت در چهار حوضه ي آبريز كويري ايران از زيرمجموعه حوضه آبريز فلات مركزي ايران در مقياس هاي زماني ماهانه و سالانه انجام شد. براي اين منظور از داده‌هاي ميانگين درازمدت ماهانه و سالانه 9 ايستگاه همديدي و 2 ايستگاه باران سنجي سازمان هواشناسي استفاده شد كه اقليم ايستگاه ها از فراخشك، خشك و نيمه خشك متغير است. براي صحت سنجي داده ها در هر مقياس زماني ، از آماره هاي ضريب همبستگي، ريشه ميانگين مربعات خطا و ميانگين اريبي خطا استفاده شد. در ادامه داده هاي شبكه با روش نسبت ميانگين ها اصلاح شد. سپس دقت داده هاي اصلاح شده با دو روش معمول درون يابي كريجينگ و وزني عكس فاصله مقايسه گرديد. يافته ها: نتايج شاخص خطاي اريبي نشان داد داده هاي شبكه آفروديت در مقياس ماهانه و سالانه همبستگي مناسبي با داده هاي ايستگاهي داشته اما به نظر مي‌رسد تخمين بارش شبكه بيشتر از داده‌هاي واقعي است كه براي رفع اين مشكل با اعمال ضرايب اصلاحي، داده هاي شبكه اصلاح شد. ضرايب اصلاحي بدست آمده بين 60.0 در ماه‌هاي كم بارش تا 94.0 در ماه هاي پربارش تغيير مي كند. بررسي شبكه اصلاح شده در ماه هاي مختلف نشان داد علاوه بر رفع مشكل بيش برآوردي، ميانگين خطا نيز به مقدار زيادي كاهش يافته است، همچنين در مورد بارش سالانه، جذر ميانگين مربعات خطا از 25.71 به 19.15 ميليمتر تقليل يافت كه نشان دهنده افزايش تقريبي پنج برابري كارايي اين شبكه پس از اعمال ضرايب اصلاحي است. نتيجه گيري:   نتايج مقايسه شبكه اصلاح شده با روش هاي درون يابي نشان داد كه در همه شاخص هاي مورد بررسي شبكه اصلاح شده از هر دو روش درون يابي در تخمين بارش بسيار كارآمدتر است. لذا استفاده از ضرايب اصلاحي به دست آمده در اين پژوهش براي شبكه آفروديت به منظور بالا بردن دقت شبكه بارش آفروديت توصيه مي شود.