بررسي كيفيت آب زيرزميني متأثر از آببندان‌هاي پرورش ماهي در محدوده تالار - سياهرود در استان مازندران

مقدمه و هدف: آببندان ها سازه هاي بومي طبيعي يا انسان‌ساخت در شمال ايران هستند كه از آن ها براي ذخيره آب هاي سطحي استفاده مي گردد. از كاربري هاي ثانويه اين سازه ها مي توان به پرورش ماهي و احداث تفرجگاه اشاره كرد. اين پهنه هاي آبي در طولاني‌مدت موجب افزايش آلاينده ها و نفوذ آن ها به آبخوان مي شوند، ازاين‌رو بررسي شرايط كيفي آن ها و تأثيرشان بر اكوسيستم منطقه امري ضروري است. مواد و روش ها: اين مطالعه با هدف بررسي شرايط كيفي آب سه آببندان در استان مازندران و تأثير آن بر كيفيت آب چاه هاي اطراف انجام شده است. براي بررسي و تحليل كيفيت آببندان ها و پهنه بندي پارامترهاي نيترات، نيتريت، pH، EC و TDS در محدوده ي آببندان هاي واسوكلا، موارم كلا و پايين لموك در شهرستان هاي قائم‌شهر و جويبار انتخاب شدند تا ميزان تأثيرپذيري شرايط كيفي آبخوان در اطراف آببندان هاي مذكور، مورد بررسي قرار گيرد. علت انتخاب آببندان هاي مذكور اين است كه تا شعاع 500 متري اين آببندان ها منابع ورودي ديگري وجود ندارد و در فواصل تقريبي 100 الي 300 متري آن ها نيز چاه هايي براي بررسي شرايط كيفي آبخوان در دسترس است. همچنين از اين آببندان ها علاوه بر آبياري براي پرورش ماهيان گرم آبي نيز استفاده مي شود. يافته ها: نتايج نشان مي دهد كه روند تغييرات كيفي آببندان ها و چاه هاي مجاور آن ها از الگوي ثابت پيروي مي كند، به‌نحوي‌كه از تيرماه الي شهريورماه سال 1399 (سه ماه) مقادير پارامترهاي مورد بررسي به‌طور نسبي افزايش‌يافته و پس از رسيدن به مقدار حداكثر كه معمولاً در مردادماه اتفاق مي‌افتد، روند كاهشي در پيش مي گيرد. همچنين با بررسي مقادير غلظت پارامترها در هر يك از آببندان ها و چاه هاي مجاور مشخص گرديد تغييرات مقادير آلاينده ها با افزايش فاصله از آببندان ها كاهش يافته است. بررسي كيفي چاه ها نيز نشان از مطلوب بودن شرايط كيفي آن ها براي كاربري شرب كه مهم‌ترين كاربري آن هاست دارد و تنها در برخي چاه ها نياز به تصفيه اوليه مي باشد. مقايسه هاي كيفي براي بررسي تغييرات كيفيت در فواصل مختلف از آببندان نشان مي دهد كه با افزايش فاصله از آببندان ها، از ميزان آلاينده ها كاسته شده و در فاصله بين چاه دوم و چاه سوم تغييرات در مقادير پارامترها در حدود 0/5 درصد مي باشد و مي توان در فاصله 300 متري چاه ها شرايط كيفي آبخوان را پايدار دانسته و عنوان داشت كه ديگر آببندان هاي پرورش ماهي بر شرايط كيفي آبخوان تأثير ندارد. نتيجه گيري: بررسي ها نشان داد كه شرايط كيفي آببندان ها در وضعيت مطلوبي براي كاربري پرورش ماهي قرار دارد و در كاربري كشاورزي نيز فقط پارامتر pH از محدوده مجاز بالاتر مي باشد كه متأثر از شرايط كيفي آببندان ها بوده است.