مطالعه تطبيقيِ ميان رشته اي (تفسير بيناپارادايمي) قرآن و عهدين؛ مفاهيم، گونه ها و نمونه ها

ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﯾﮑﯽ از روشهاي راﯾﺞ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻗﺮآﻧﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد. ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در اﯾﻦ دﺳﺖ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺻﺮفِ ﺗﻤﺎﯾﺰها و ﻣﺸﺎﺑﻬﺖهﺎي ﻃﺮﻓﯿﻦ ﮐﻔﺎﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد، اﻣﺎ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﮐﻪ در وراي اﯾﻦ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ارزش اﻓﺰودﻩ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﻃﺮﻓﯿﻦ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد. روﯾﮑﺮد ميان رﺷﺘﻪاي ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﺑﺎ رويآوردن ﺑﻪ ﺳﻮژﻩهاي ﭘﯿﭽﯿﺪﻩ و ﭼﻨﺪﺗﺒﺎري و ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮيِ ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢِ ﺗﻠﻔﯿﻖ و اﯾﺠﺎد ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﯿﺎنِ ﻃﺮﻓﯿﻦ اﯾﻦ ﺧﻸ ﻣﻌﺮﻓﺘﯽ را ﺗﮑﻤﯿﻞ و ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﻣﺮﺗﻔﻊ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﻣﯿﺎن رﺷﺘﻪ اي (ﮔﻔﺘﮕﻮﯾﯽ) ﯾﺎ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺑﯿﻨﺎﭘﺎراداﯾﻤﯽ ﻗﺮآن ﻧﺎﻇﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ روي آوردن ﺑﻪ ﻗﺮآن از ﻣﻨﻈﺮ دو رﺷﺘﻪ/ﭘﺎراداﯾﻢ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﭘﺎراداﯾﻢ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ و اﺳﻼم ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ هﺴﺘﻨﺪ. ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي ﺑﻪ ادراك ﺟﺎﻣﻊاﻟﻤﻨﻈﺮ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﺷﺘﻪهﺎ و ﭘﺎراداﯾﻢهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد. ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي داراي دو ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺎﺳﯽ اﺳﺖ: ﻣﯿﺎنرﺷﺘﮕﯽ روشﺷﻨﺎﺧﺘﯽ (ﺗﺮارﺷﺘﻪاي) و ﻣﯿﺎن رﺷﺘﮕﯽ ﻧﻈﺮي. در ﮔﻮﻧﻪ اول راﺑﻄﻪاي ﯾﮑﺴﻮﯾﻪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ وﺟﻮد دارد و از رﻩآورد اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺻﺮﻓﺎ ﯾﮑﯽ از ﻃﺮﻓﯿﻦ ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﯾﺎ ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪاي ﮐﻪ در ﻗﺮآن ﯾﺎ ﻋﻬﺪﯾﻦ وﺟﻮد دارد ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ. اﻣﺎ در ﮔﻮﻧﻪ دوم، راﺑﻄﻪاي دوﺳﻮﯾﻪ ﻣﯿﺎن ﻗﺮآن و ﻋﻬﺪﯾﻦ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﺷﻮد و اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﻧﻘﺶ ﺗﺒﯿﯿﻨﯽ و ﯾﺎ ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ در هﺮ دو ﻃﺮف ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ. اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ در زﻣﺮﻩ ﻣﺘﮑﺎﻣﻞﺗﺮﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪهﺎ در اﯾﻦ دﺳﺖ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد. ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻔﺎهﯿﻤﯽ هﻢﭼﻮن ﻣﻦ ﺑﻌﺪ اﻟﺬﮐﺮ و ﻋﯿﺴﯽ در ﻗﺮآن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮآﯾﻨﺪ و ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﮕﺬارد. ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ رﻩآورد پژوهشگران ﺑﻪ ﻋﯿﺴﯽ در ﻗﺮآن ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺗﻌﺎرﺿﺎت ﻣﯿﺎن دو ﭘﺎراداﯾﻢ و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﻃﺮﻓﯿﻦ ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﭼﺎﻟﺶهﺎ را ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﮐﺮد. اهم اﯾﻦ ﭼﺎﻟﺶ ها ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: ﺗﺼﻠﯿﺐ و ﻣﺮگ ﻋﯿﺴﯽ، اﻟﻮهﯿﺖ ﻋﯿﺴﯽ، ﺗﺤﺮﯾﻒ ﻋﻬﺪﯾﻦ ﻧﺰاع ﻗﺮآن ﺑﺎ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ. ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﮔﻔﺖ و ﮔﻮ و زﺑﺎن ﻣﺸﺘﺮك ﻻزم ﺑﻮد ﮐﻪ ﻃﺮﻓﯿﻦ از ﻧﮕﺎﻩ هﺎي راﯾﺞ و ﺗﻔﺎﺳﯿﺮ ﻣﺸﻬﻮر دﺳﺖ ﺑﺮدارﻧﺪ و روﯾﮑﺮد ﺗﻠﻄﯿﻒ ﺷﺪﻩ را در ﭘﯿﺶ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ. اﯾﻦ ﺷﮑﻞ از ﺗﻔﺴﯿﺮ، ﺗﻔﺴﯿﺮي ﺗﻌﻤﯿﻢﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺟﻬﺎنﺷﻤﻮل از ادﯾﺎن را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ ﮔﺬارد.