تبيين نسبت نظريات اخلاق هنجاري با طرح اخلاقي قرآن كريم

نظريات اخلاق هنجاري براساس تقريري كه از معيار صواب و خطا در اعمال و گزاره‌هاي اخلاقي دارند در سه شاخه‌ي نتيجه گرا، وظيفه‌نگر و فضيلت‌محور دسته بندي شده‌اند. از نظر فلاسفه‌ي اخلاق‌هنجاري، سه‌ معيار (فضيلت/ وظيفه/ نتيجه) از هم متمايز بوده و قابل جمع با يكديگر نيستند. با اين‌ وجود، يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد كه قرآن كريم بانظر به وسع مخاطب خود كه همگي در يك سطحِ اخلاقي و انگيزشي نيستند، نظريه‌اي فراگير ارائه مي‌كند. برهمين اساس، مي‌توان با تكيه بر «نگرش طيفي» به جاي نگرش‌هاي مرزبندي شده و به وسيله‌ي سازمان‌دهي شواهد متعدد قرآني، اين سه ‌معيار متناقض را به متغيرهايي پيوسته تبديل نمود؛ به‌اين معنا كه به جاي اينكه ميان «وظيفه»، «فضيلت» و «نتيجه» ارتباط از نوعِ «اين يا آن» باشد، ارتباط «هرسه/ و» به صورت طيفي و داراي سلسله مراتب برقرار شود كه در پايين‌ترين مرتبه، توجه به پيامدهاي دنيوي و اخروي فعل اخلاقي (به ترتيب: خودگروي/ ديگر‌گروي/ فايده‌گروي) و در مراتب بالاتر، فضيلت‌مندانه بودن خودِ عمل(وظيفه‌گرايي) و در نهايت، شكوفايي واقعي انسان (فضيلت‌گرايي) قرار خواهد داشت. در اين الگو، فعل اخلاقي بر اساس تحصيل رضاي الهي كه در تمامي مراحل مندرج است، طيف‌بندي مي‌شود و هر مقدار انسان به اين آرمان نزديك‌تر باشد، فعل او ارزشمندتر خواهد بود.