بررسي چالش‏هاي استنطاق و راهكارهاي تكميل آن بر اساس خوانش‏هاي تفسير موضوعي قرآن

تفسير موضوعي، به عنوان راهكاربراي مواجهۀ فعال با قرآن و كشف نظريۀ آن دربارۀ موضوعات و مسائل مختلف از سوي سيد محمد باقر صدر پيشنهاد شده است، مراحل مختلفي دارد كه محور اصلي آن، استنطاق از قرآن است. به رغم مقبوليت گستردۀ اين راهكار نزد قرآن پژوهان معاصر و توليد آثار فراواني با رويكرد تفسيري، پاره اي از كمبودها در آن وجود دارد كه «قرآني بودن نتيجۀ تلاش پژوهشگر» را زير سؤال مي‌برد. با وجود تلاش ‏هاي برخي از صاحب نظران براي اصلاح و تكميل اين رويكرد؛ به‏ دليل عدم تمركز بر نقاط كانوني در چالش‏ هاي تفسير موضوعي، خوانش ‏هاي انتقادي نسبت به فرايند استنطاق و نيز فرايندهاي پيشنهادي براي تحقق نظريه‏ پردازي قرآني، توفيق كامل نيافته است. اين مقاله با بهره‏ گيري از روش‏هاي توصيف، تحليل و استنتاج، به اين امر مي ‏پردازد كه انفعال در برابر موضوع و مسئله، فقدان طرحي جامع براي مراجعه به همۀ قرآن و عدم تبيين جايگاه عترت در فهم قرآن، سه آسيب كليدي هستند كه براي رفع اين آسيب‏ ها لازم است اولاً پيش از ورود به تفسير، پارادايم موضوع و مسئله به قرآن عرضه شود؛ ثانياً با عدم اكتفا به بررسي كليدواژه‏ها و فرمول‏ها، دلالت‏ يابي جامع قرآني با مطالعه و استنتاج از همۀ آيات قرآن صورت گيرد؛ ثالثاً در مقام فهم ابتدايي آيات و نيز تكميل و توسعۀ مفاهيم حاصل از مطالعۀ قرآني و شناخت ابعاد عملي مربوطه به روايات مراجعه شود.