بهره‌وري مصرف آب در محصول پياز و ارزيابي راه‌كارهاي بهبود آن

پژوهش حاضر با هدف پايش بهره‌وري مصرف آب محصول پياز و ارزيابي ميداني راه‌كارهاي ارتقاي آن انجام شد. در مرحله اول پژوهش، تعداد 12 مزرعه پياز واقع در شهرستان زنجان انتخاب و موردمطالعه قرار گرفت. عوامل مرتبط با بهره‌وري نظير دبي ورودي به مزارع، حجم آب مصرفي، برنامه آبياري، مديريت تغذيه، عملكرد محصول، هزينه‌هاي توليد و درآمد حاصل از فروش محصول تعيين و شاخص‌هاي فيزيكي و اقتصادي بهره‌وري مصرف آب محاسبه شد. در مرحله دوم، مديريت آبياري به‌عنوان راه‌كار اجرايي به‌منظور بهبود بهره وري مصرف آب در شرايط واقعي مزرعه در قالب قطعات كنترل‌شده اجرا و با وضع موجود مقايسه شد. براساس نتايج حاصل از پايش هاي ميداني، ميانگين حجم آب مصرفي در مزارع پياز در حدود 19626 مترمكعب در هكتار و ميانگين شاخص هاي بهره وري مصرف آب BPD ،CPD و NBPD به‌ترتيب برابر 3/14 كيلوگرم بر مترمكعب، 68 و 40 هزار ريال بر مترمكعب برآورد شد. به‌طور ميانگين اعمال برنامه صحيح آبياري در قطعات كنترل‌شده منجر به كاهش 58 درصدي حجم آب مصرفي و در نتيجه آن افزايش 147 درصدي شاخص بهره وري فيزيكي شد. تثبيت الگوي اشتباه مديريت آبياري و عدم كنترل و نظارت بر بهره برداري از منابع آب دلايل اصلي مصرف بي‌رويه آب در مزارع پياز شناخته شد. نتايج مرحله دوم اجراي پژوهش نشان داد، تنها با اصلاح مدت زمان آبياري مي توان حجم آب مصرفي را به‌طور قابل‌ملاحظه اي كاهش و بهره وري مصرف آب را بهبود بخشيد.