مروري بر نقش بازارآب به‌عنوان رويكردي براي مديريت منابع با تأكيد بر شرايط ايران

افزايش جهاني تقاضاي آب در كنار عرضه محدود و در حال كاهش آن، سبب شده تا بحران آب تقريباً تمامي نقاط كره زمين را تهديد كرده و اين مسئله را به يكي از بزرگ‌ترين چالش‌هاي قرن حاضر بدل نمايد. پيش‌بيني مي‌شود كه در صورت تداوم روند فعلي بهره‌برداري از اين منابع، تا سال 2050 بيش از 21 درصد از جمعيت جهان در معرض تنش‌آبي شديد قرار گيرند. از اين‌رو، بيش‌تر كشورها به اتخاذ سياست‌هاي جديد در ارتباط با مديريت تقاضاي آب به جاي مديريت عرضه آب گرايش يافته‌اند و توسعه سازوكارهاي مبتني بر بازار به‌عنوان يك روش پايدار، انعطاف‌پذير و كارا در مديريت منابع آب و بازتوزيع آن بين مصارف مختلف، مطرح است. اگرچه نقش مؤثر بازارهاي آب در تقويت استفاده از منابع بسيار محدود آب، افزايش فرصت‌ها براي بهبود بهره‌وري و كارايي مصرف آن به‌خوبي روشن شده است. اما توانايي بازار در تخصيص كارا و بهينه آب در گرو برقراري شرايط خاصي مي‌باشد و بهره‌گيري از اين روش در ايران مستلزم شناخت بسترهاي لازم براي تشكيل يك بازار آب و هم‌چنين پيامدهاي اقتصادي آن مي‌باشد. مقاله حاضر با رويكرد مروري- تحليلي ضمن معرفي رويكرد جديد مديريت آب مبتني بر طرف تقاضا، به تبيين مباني نظري بازار آب، مفاهيم و ويژگي‌هاي آن پرداخته و با تشريح الزامات پياده‌سازي آن در عمل، تجربيات گذشته بازار آب در ايران و جهان را مورد واكاوي قرار داده و مزايا و چالش‌هاي آن را به تصوير مي‌كشد و بر اين اساس پيشنهادها و راه‌حل‌هايي براي اصلاح با تأكيد بر شرايط اقتصادي، اجتماعي و حقوقي حاكم بر مديريت منابع آب كشور ارائه مي‌كند.