تاثير آموزش مبتني بر مدل اعتقاد بهداشتي بر رفتار خودمراقبتي و شاخص هاي متابوليك بيماران ديابتيك تيپ دو: يك مطالعه كارآزمايي باليني

سابقه و هدف: آموزش به بيمار بخش مهمي از فرايند درمان بيماري است. مدل‌هاي آموزشي مانند مدل اعتقاد بهداشتي (HBM) بر انگيزه افراد تاكيد دارند. مطالعه حاضر با هدف بررسي تاثير اين روش آموزشي بر عملكرد خودمراقبتي و شاخص‌هاي متابوليك در بيماران ديابتيك تيپ دو، طراحي و اجرا شد.مواد و روش‌ها: در اين كارآزمايي باليني، 80 بيمار ديابتي تيپ دو، به‌صورت تصادفي به دو گروه 40 نفري مداخله و كنترل (مراقبت روتين) تخصيص يافتند. درگروه مداخله در چهار جلسه 90 دقيقه‌اي به شيوه سخنراني و پرسش و پاسخ با رويكرد مدل اعتقاد بهداشتي، مطالب شناخت ديابت و باورها، سبك زندگي و خودمراقبتي آموزش داده شد. در همه نمونه‌ها، قبل و چهارماه پس از مداخله، اندازه‌گيري قندخون ناشتا (FBS)، ميانگين قندخون سه ماهه (HbA1C)، ليپوپروتئين‌ها (LDL holesterol)، فشارخون و نيز تكميل پرسشنامه‌هاي سازه‌هاي مدل اعتقاد بهداشتي و رفتارهاي خودمراقبتي انجام شد. داده‌هاي مطالعه با نرم‌افزار SPSS23 و آزمون تحليل كوواريانس در سطح معناداري 5 درصد آناليز شدند.يافته‌ها: ميزان افزايش نمره سازه‌هاي آگاهي (0/01=P)، عملكرد (0/01=P) و خودكارآمدي (0/04=P) و ميزان كاهش نمره‌سازه موانع درك شده (0/02=P) در گروه مداخله نسبت به گروه كنترل بيش‌تربود. دو گروه از نظر شدت تغييرات FBS، LDL و فشارخون مشابه بودند، اما تفاوت معني‌داري از نظر شدت تغيير (p=0.04)HbA1C داشتند.استنتاج: آموزش مبتني بر مدل اعتقاد بهداشت بر ارتقاي رفتارهاي خودمراقبتي و كنترل عوارض متابوليك در بيماران ديابيتيك موثر به نظر مي‌رسد. طراحي و اجراي مطالعات مشابه با بازه زماني طولاني‌تر و حجم نمونه بيش‌تر و نيز براي ساير بيماري‌هاي مزمن مانند پر فشاري خون و بيماري‌هاي مزمن قلبي پيشنهاد مي‌شود.