فراتحليل اثر تنش خشكي بر عملكرد برخي گياهان مهم علوفه‌اي-دانه‌اي در ايران

اين مطالعه به‌منظور فراتحليل پژوهش‎هاي انجام‌شده درباره تأثير تنش خشكي بر عملكرد دانه و علوفه چند گياه زراعي مهم انجام شد. در اين بررسي داده‌هاي به‌دست‌آمده از 145 مورد گزارش‌ نهايي سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي و مقالات منتشر شده طي دهه اخير شامل سورگوم دانه‌اي (18 مطالعه)، سورگوم علوفه‌اي (21 مطالعه)، ذرت دانه‌اي (28 مطالعه)، ذرت علوفه‌اي (23 مطالعه)، ارزن دانه‌اي (18 مطالعه)، يونجه (17 مطالعه) و شبدر (20 مطالعه) مورد فراتحليل قرار گرفتند. بر اساس نتايج، تأثير كلي تنش خشكي بر عملكرد هر هفت محصول سورگوم دانه‌اي (16/30-)، سورگوم علوفه‌اي (18/27-%)، ذرت دانه‌اي (31/75-%)، ذرت علوفه‌اي (33/24-%)، ارزن دانه‌اي (25/66-%)، يونجه (30/79-%) و شبدر (32/14-%) معني‌دار بود. ميزان اُفت عملكرد در ذرت دانه‌اي و علوفه‌اي، يونجه و شبدر تحت تمام سطوح تنش خشكي معني‌دار بود، درحالي‌كه عملكرد سورگوم (دانه‌اي و علوفه‌اي) و ارزن دانه‌اي فقط در شرايط تنش خشكي شديد به‌طور معني‌داري كاهش يافت. عملكرد سورگوم دانه‌اي و علوفه‌اي، ذرت دانه‌اي و علوفه‌اي، ارزن دانه‌اي، يونجه و شبدر تحت تنش خشكي متوسط به‌ترتيب 10/03، 11/84، 18/21، 20/27، 14/13، 19/74 و 20/37 درصد و تحت تنش خشكي شديد به‌ترتيب 21/98، 25/41، 39/09، 41/37، 32/55، 40/13 و 42/08 درصد كاهش يافت؛ بنابراين در مناطق مواجه با محدوديت منابع آبي، امكان كشت و توسعه ذرت دانه‌اي و علوفه‌اي، يونجه و شبدر بدون كاهش معني‌دار عملكرد وجود ندارد. به طور كلي با توجه به يافته‌هاي اين فراتحليل در مناطقي كه احتمال ايجاد شرايط تنش خشكي وجود دارد، كشت سورگوم و ارزن با تحمل آستانه تنش خشكي متوسط قابل توصيه خواهد بود.