تعيين مقادير نابهنجاري‌‌هاي آرسنيك و گوگرد در خاك‌‌هاي دشت خاش، جنوب‌‌شرق ايران: با تاكيد بر تأثير دراز مدت آتش‌‌فشان تفتان

در اين پژوهش، ميزان آلودگي آرسنيك و گوگرد در نمونه‌‌هاي خاك دامنه‌هاي آتش‌فشان تفتان و دشت خاش واقع در جنوب تفتان، جنوب‌شرق ايران، مطالعه شده است. غلظت عناصر آرسنيك و گوگرد در نمونه‌هاي مطالعه شده به ترتيب بين 6 تا 14 پي‌پي‌ام و0/03 تا 0/51 درصد متغير بوده و بالاتر از حد مجاز استاندارد سازمان حفاظت محيط ‌زيست آمريكا است. نقشه‌هاي پهنه‌بندي آلودگي براي منطقه مورد مطالعه نشان مي‌دهند كه به طور كلي نمونه‌هاي دشت خاش، بويژه بخش جنوبي آن، نسبت به نمونه‌هاي دامنه‌هاي تفتان، آلوده‌تر هستند. اين پديده با افزايش بخش سيلتي و رسي خاك و افزايش پي‌اچ در نمونه‌هاي بخش جنوبي تفتان همراه است. از مقايسه مقادير آرسنيك و گوگرد در نمونه‌‌هاي آب زيرزميني دشت خاش ( به ترتيب 0/005 تا 0/1 و 72 تا 528 ميليگرم در ليتر) و نقشه‌هاي پهنه‌بندي آلودگي آب‌هاي زيرزميني مي‌‌توان نتيجه‌‌گيري كرد كه واكنش‌‌هاي تبادل يوني ، بين ذرات خاك و آب زيرزميني وجود داشته است. وجود برخي نابهنجاري‌هاي آرسنيك در نمونه‌هاي خاك دشت خاش و عدم وجود آن‌ها در نمونه‌هاي آب زيرزميني، نشان از وجود كاني‌زايي‌هاي محلي آرسنيك مرتبط با فعاليت‌هاي گرمابي تفتان دارد. اين كاني‌زايي‌ها اغلب مربوط به تركيبات داراي جيوه و طلا هستند كه كاني‌هاي سولفيد آرسنيك (رآلگار و اورپيمنت) را به همراه دارند و در دوره هايي از فعاليت تفتان در اين مناطق شكل گرفته اند. لذا مهمترين عامل در آلودگي خاك‌‌هاي منطقه مورد مطالعه، فعاليت‌هاي آتش‌فشاني-گرمابي تفتان بوده است.