پهنه‌بندي خطر فرسايش و برآورد رسوب در حوضه چم‌گردلان(استان ايلام) با استفاده از مدل تجديد نظر شده جهاني فرسايش خاك (RUSLE)

در مطالعه حاضر، هدف پيش‌بيني پتانسيل هدر رفت ساليانه خاك و بار رسوب است. براي پيش‌بيني موارد مذكور، معادله تجديد نظر شده جهاني هدر رفت خاك (RUSLE) در چارچوب سيستم اطلاعات جغرافيايي به كار رفته است. مقدار عامل فرسايندگي ساليانۀ باران با استفاده از داده هاي بارش ماهانۀ 22 ساله در 18 ايستگاه در اطراف حوضه محاسبه شد. سپس تغييرات مكاني آن با استفاده از كريجينگ معمولي برآورد شد. شاخص فرسايش پذيري خاك از نقشۀ خاك، كه خود با استفاده از پيمايش صحرايي و داده هاي سنجش از دور تهيه شد، بدست آمد. عامل توپوگرافي از مدل رقومي ارتفاع با قدرت تفكيك مكاني 30 متر استخراج شد. عامل پوشش گياهي ساليانه نيز از داده هاي سنجش از دور برآورد شد. از آنجايي كه در حوضة مورد مطالعه عمليات حفاظت خاك ناچيز است، مقدار عامل حفاظت خاك در سرتاسر حوضه 1 در نظر گرفته شد . در اين مطالعه، مقادير متوسط فاكتورهاي R، K، LS، C و P به ترتيب برابر باMJ mm ha-1h-1y-1   264، Mg ha h ha-1MJ-1mm-1 0.35، 2.00، 0.51 و 1 بودند. ميانگين بار رسوب ساليانه در حوضه مورد مطالعه  t h-1 y-16.137 برآورد شد كه نزديك به مقدار بدست آمده از ايستگاه رسوب سنجي خروجي حوضه (16.58 تن در هكتار در سال) بود. نتايج حاصل از بررسي نقشه فرسايش در اين مدل نشان مي دهد كه بيشترين فرسايش در قسمت غرب و ميانه حوضه قرار دارد. چون اين منطقه از سازندهاي ناپايدار و مستعد فرسايش تشكيل شده است. شيب زياد منطقه به اضافه بارش باران و تغيير كاربري اراضي در اين محدوده بسياري از عرصه هاي آن را با بحران فرسايش خاك مواجه كرده است. بر اساس نتايج حاصل، بيشترين وسعت حوضه  مربوط به كلاس فرسايشي خيلي كم، كم و متوسط است كه عموما در كل حوضه پراكنش دارد و كمترين مساحت حوضه در كلاس فرسايشي زياد تا خيلي زياد (20 درصد) قرار مي گيرد. با توجه به اينكه 20 درصد حوضه مورد مطالعه در كلاس فرسايش زياد تا خيلي زياد قرار دارد، لزوم اقدامات حفاظتي در اين مناطق الزامي است. نتايج اين پژوهش همچنين نشان داد، فاكتور LS با ضريب همبستگي 0.81 بيشترين تأثير را در برآورد فرسايش سالانه خاك توسط مدل RUSLE داشته است. اين پژوهش، مؤثر بودن RS و GIS را جهت تخمين كمي مقادير فرسايش خاك، بار رسوب و همچنين مديريت فرسايش اثبات نمود.