تحليل تفسيري آيات معرفت‌شناسي حسي و جايگاه و اعتبار آن در سير آفاقي

سير آفاقي، تفكر در آفريده‌هاي خداوند براي دست‌يابي به باورهاي ديني و تحكيم آن‌هاست و قرآن به آن به‌عنوان يكي از طرق شناخت حقايق جهان هستي، مبدأ، معاد و... تأكيد دارد. به‌تصريح آيات قرآن، سير آفاقي از سه طريق حسي، عقلي و شهودي امكان‌پذير است. پژوهش حاضر به روش تحليلي و با استناد به آيات قرآن و آراء مفسران، يكي از راه‌هاي معرفتي آفاقي؛ يعني شناخت حسي و ميزان اعتبار آن در سير آفاقي را بررسي كرده است. نتايج نشان مي‌دهد كه در اين‌گونه از معرفت، به‌كارگيري حواس به‌صورت هدفمند و با جهت‌گيري درست، اهميت بسزايي دارد. مفسران نخستين گام را در مواجهه با پديده‌هاي طبيعت، به‌كارگيري دقيق و حداكثري حواس دانسته و به نقش مهم آن به‌عنوان درگاه ورود داده‌ها به قلب براي انديشه‌ورزي و دريافت معارف توجه داشته‌اند. هرچند با توجه به محدوديت‌هاي حواس، نظير شناخت ظاهري و افقي، معرفت حسي علي‌رغم لزوم و اعتبار آن در سير آفاقي، مكفي نيست، درواقع نخستين گام است كه با شناخت عقلي تكميل و با يافته‌هاي قلبي شهودي تعميق مي‌گردد و نهايت اين مسير، ايجاد باور در انسان و يا تحكيم باورهاي ديني اوست.