سير تحول تطبيق در تفاسير اهل سنت

«تطبيق» با معادل‌هايي نظير «موازنه»، «مقارنه» و «مقايسه» به كار رفته است. در شيوه «تطبيق» و «مقايسه»، دو يا چند ديدگاه يا مكتب در مورد موضوعي خاص كه با يك ديگر سنخيت دارند، بررسي و نقادي شده تا وجوه اشتراك و اختلاف آن‌ها مشخص گردد و برتري‌ها و ضعف‌هاي هر يك هويدا شود و درنهايت اولويت يكي بر ديگري به اثبات رسد. يافته‌هاي پژوهش، بيان‌گر آن است كه تا قبل از قرن دوم، اثري از تطبيق در تفاسير اهل سنت ديده نمي‌شود؛ بلكه احاديث و روايات موردقبول صحابه و تابعين، بدون در نظر گرفتن ديدگاه مخالف، نقل شده است. در قرن چهارم، با شكل‌گيري مذاهب ديگر و رشد آن نظير معتزله، برخي تفاسير در حد جمع‌آوري نظريات و آرا (موازنه و مقارنه) پيش رفت و سپس با شدت گرفتن تحولات سياسي و اجتماعي، فرصتي براي نقد و بررسي و ابراز نظريات (مقايسه) پيدا شد. اين پژوهش، روش توصيفي تحليلي را به كار برده و در مسير تحولات تطبيق و توسعه معنايي آن، به نكته مهم نوفهمي دست يافته است.