تجزيه به مؤلفه‌ هاي اصلي برخي از ژنوتيپ‌ هاي ايراني و خارجي گلرنگ با استفاده از صفات مورفولوژي و زراعي

اين مطالعه با هدف ارزيابي تنوع ژنتيكي 122 ژنوتيپ گلرنگ موجود در مؤسسه تحقيقات ژنتيك گياهي و گياهان زراعي (IPK) و مركز بين‌المللي‌ اصلاح‌ گندم‌ و ذرت (CIMMYT)‌ و مقايسه خصوصيات زراعي آن ها با پنج رقم زراعي گلرنگ كشور طي سال زراعي 97 1396 به‌صورت آگمنت بر پايه طرح بلوك هاي كامل تصادفي در مزرعه تحقيقاتي مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج انجام شد. نتايج بيانگر وجود تنوع ژنتيكي بالا در ژرم‌پلاسم موردمطالعه بود. در بين ژنوتيپ هاي موردمطالعه 36 ژنوتيپ بي خار، 81 ژنوتيپ خاردار و 10 ژنوتيپ با خار كم وجود داشت. تجزيه به مؤلفه هاي اصلي منجر به شناسايي سه مؤلفه اصلي شد كه در مجموع 5/56 درصد از تغييرات كل را توجيه كردند. مؤلفه اول با توجيه 5/29 درصد تغييرات كل به‌عنوان مؤلفه اجزاي عملكرد و عامل دوم با توجيه 9/15 درصد از واريانس كل به‌عنوان مؤلفه فنولوژي و معماري گياه نام گذاري شد. گروه‌بندي از طريق تجزيه مؤلفه هاي اصلي ژنوتيپ‌ها را به چهار گروه تقسيم نمود. گروه اول از مقادير بالاي عملكرد دانه برخوردار بودند و ژنوتيپ شماره 70 با بيش‌ترين عملكرد دانه (5667 كيلوگرم در هكتار) در اين گروه قرار گرفت. مقاديري عددي اجزاي عملكرد نظير وزن هزاردانه، تعداد طبق و تعداد دانه در بوته در گروه سوم بالاتر از ساير گروه ها بود. در مجموع ژنوتيپ آلماني شماره 70 با عملكرد دانه زياد به‌همراه ژنوتيپ شماره 45 با گل دهي زودهنگام مي توانند در برنامه هاي به‌نژادي گلرنگ مورداستفاده قرار گيرند.