عوامل روان شناختي زمينه ساز تلقين در تفسير نمونه و في ظلال القرآن

در اين نوشتار كه با روش كتابخانه‌اي و به‌صورت تحليلي صورت گرفته است، هدف، بررسي دقيق‌تر پديده تلقين، به‌ويژه در بُعد منفي آن و شناخت عناصري است كه از ديدگاه قرآن و روان‌شناسي در بعضي افراد موجب تلقين مي‌گردد. در حقيقت اين سؤال مطرح است كه چه عواملي در ايجاد تلقين در افراد نقش ايفا مي‌كنند و آيا تلقين به خودي خود پديده‌اي منفي است يا مثبت؟ اين عناصر عبارتند از: تقديرگرائي و بخت و اقبال كه در آن فرد هرگونه شكست يا موفقيت را به امور ماورائي و طبيعي نسبت مي‌دهد و اراده و نقش خود را بيهوده تلقي مي‌كند. خواب و تخيل و هيپنوتيزم، كه به نوعي تلقين هستند، ولي نبايد از آنها براي اغفال و فريب مردم استفاده گردد. تسكين آلام كه در آن برخي افراد در رويارويي با پيشامدهاي سخت و وقايع، به‌جاي روآوردن به علم و منطق، به تسكين روان خود باخرافات مي‌پردازند. تفأل به‌جاي تشخيص كه در آن افراد در برابر وضعيت عدم قطعيت سعي مي‌كنند با كمترين وقت وهزينه، بهترين تصميم را بگيرند، لذا به فالگيري و پيشگوئي و ... رو مي‌آورند. مكانيسم فرافكني كه در اين مورد نيز افراد سعي مي‌كنند فرايندهاي ذهني خود را كه انديشيدن به آنها نوعي احساس نامطلوب برايشان ايجاد مي‌كند به ديگر چيزها نسبت دهند. دستاورد اين تحقيق نشان داد كه قدرت اين تلقينات بيش از هرچيز بستگي دارد به مقدار تأثيرپذيري و اختيار خود فرد؛ هر ميزان كه ذهن و روان فرد پذيراي اين‌گونه القائات باشد، زندگي او بيشتر تحت تأثير اين پديده شكل مي‌گيرد. حال اگر اين تلقين موجب پيشرفت و موفقيت در امري نيكو شود، تلقين مثبت و تحسين شده و اگرموجب پريشاني و ركود احوال وزندگي گردد تلقين منفي و نهي شده محسوب مي‌گردد. چه از ديدگاه دين و قرآن و چه از ديدگاه روان‌شناسي.