كاربرد دماي احساسي مبتني بر تئوري نسبت طلايي در ارزيابي شرايط آسايش انساني كلان‌شهرهاي ايران

احساس راحتي انسان تا حد درخور توجهي به فراسنج‌هاي آب و هوايي و البته ويژگي‌ها جغرافيايي بستگي دارد. پژوهش‌هاي معدودي وجود دارد كه نقش اين دو دسته از عوامل را در كنار هم در مبحث آسايش انساني در نظر گرفته باشند. پژوهش حاضر با اين ديدگاه تلاش دارد سطوح مختلف آسايش انساني را با استفاده از شاخص دماي احساسي مبتني بر تئوري نسبت طلايي در كلان‌شهرهاي ايران ارزيابي كند. پارامترهاي دماي كمينه و بيشينه رطوبت كمينه و بيشينه، بارش و ميانگين سرعت باد در گام زماني روزانه براي 13 كلان‌شهر ايران براي دوره آماري (2020-1991) از سازمان هواشناسي كشور دريافت شد و در محاسبه شاخص «دماي احساسي» (ST) استفاده شد. اين شاخص مبتني بر «تئوري نسبت طلايي» و «دماي بهينه آسايش واقعي» (AOCT) طراحي شده است و از قابليت‌هاي مهم آن انعطاف‌پذيري قابل‌توجه نسبت به تغييرات عرض جغرافيايي، ارتفاع و فصل است. نتايج نشان داد، همبستگي قابل‌توجه (0/867-) معكوس و معنادار (α 0/01) بين عرض جغرافيايي و دماي بهينه آسايش وجود دارد و اين ارتباط براي پارامتر ارتفاع نيز با ضريب (0/607-) در سطح (α 0/05) معنا‌دار بود. شهرهاي بندرعباس و اهواز بيشترين درصد فراواني احساس حرارتي داغ و تبريز بيشترين درصد فراواني روزهاي خيلي‌سرد را داشتند. بيشترين توزيع ماهانه شرايط آسايش حرارتي براي شهر رشت برآورد شد. براي فصل تابستان، شهر تبريز با مجموع ۲۱ درصد شرايط آسايشي، با اختلاف، وضعيت بهتري در بين ديگر شهرها دارد؛ درحالي‌كه اهواز، بندرعباس، كرمان و يزد هيچ موردي از هيچ‌يك از سطوح آسايشي را در اين فصل تجربه نكرده‌اند. بيشترين درصد فراواني شرايط آسايش كامل براي فصل پاييز برآورد شده است؛ به‌گونه‌اي‌كه در ۹ مورد از ۱۳ شهر، آستانه غالب بوده است. استفاده از تمام فراسنج‌هاي اصلي آب و هوايي و امكان اعمال تصحيحات متنوع، قابليت استفاده در گستره درخور توجهي از عرض‌هاي جغرافيايي و مناطق با ارتفاع متفاوت را براي شاخص ST فراهم آورده است.