ارزيابي كيفي نتايج اجراي برنامه جامع صيانت از جنگل‌هاي هيركاني در استان گيلان

با گذشت حدود 17 سال از اجراي برنامه جامع صيانت از جنگل‌هاي هيركاني، ارزيابي مناسبي از نتايج اجراي آن نشده است. اگر براساس دلايل تجربي، تاثير اجراي اين برنامه مشخص نشود، نمي توان براي ادامه اجرا، اصلاح يا توقف آن به درستي تصميم‌ گرفت. در پژوهش پيش‌رو، نتايج اجراي سياست صيانت از جنگل‌هاي هيركاني در استان گيلان در سه مؤلفه اكولوژيكي، اجتماعي و اقتصادي به روش كيفي ارزيابي شد. ارزيابي كيفي به روش ميداني و ابزار مصاحبه نيمه‌سازمان‌يافته با 20 نفر از كارشناس‌ها اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري، اداره كل حفاظت محيط‌زيست و سازمان مديريت و برنامه‌ريزي استان گيلان با نمونه‌گيري گلوله‌برفي انجام شد و داده‌ها از طريق تحليل مضمون تحليل شدند. نتايج نشان داد اجراي اين برنامه از ديدگاه اكولوژيكي مثمرثمر بوده و سبب توقف جنگل‌زدايي و احياء مناطق جنگلي تخريب يافته شده است. البته، عدم استمرار در مراقبت و حفاظت از جنگل‌كاري‌ها به‌دليل عدم استمرار در تخصيص اعتبار و تناسب آن با تورم از مهم‌ترين مشكلات اجرايي اين سياست در اين زمينه بوده است. از ديدگاه اجتماعي، اجراي برنامه به‌دليل عدم توجه به معيشت پايدار روستاييان و دامداران سبب آسيب‌هاي اجتماعي (بيكاري، نابرابري، فقر و فساد) و ساماندهي بدون برنامه دامداران باعث افزايش فشار دام در عرصه‌هاي همجوار شده است. از ديدگاه اقتصادي، اجراي اين برنامه در تثبيت مالكيت عرصه‌هاي ملي مؤثر بوده است، اما به‌دليل كمبود منابع مالي نتايج مورد نياز و كاملاً مطلوب توليد نشد. نتايج اين پژوهش نشان‌ داد كه باتوجه‌به برخي نارسايي‌هاي اجرايي، بازنگري و اصلاح در اجرا و ارزيابي سياست صيانت از جنگل‌هاي هيركاني ضروري به‌نظر مي‌رسد.