تحليلي بر گزاره قرآني «سبّح بحمد ربّك» با روش ريشه‌شناسي واژگاني

گزاره «سبّح بحمد ربّك» و مفهوم «تسبيح به حمد» بارها در قرآن كريم تكرار شده است و اين تكرار، نشان از اهميت بالاي آن در بينش و منش قرآني دارد. پرسش از معناي تسبيح به حمد، از ابتدا موردتوجه عالمان و مفسران بوده و آنچه درباره اين تعبير قرآني بيان شده، عمدتاً مبتني بر پيش‌فرض‌ها در علم كلام و مبحث صفات الهي بوده است. از اين‌رو نمي‌توان فهمي متأخر مبتني بر دانش كلام را به كلام خداوند نسبت داد. اين پژوهش در پي پاسخ به اين مسأله است كه تسبيح به حمد در قرآن كريم و متناسب با فرهنگ ديني عرب، چه معناي دقيقي داشته است. اين پژوهش مبتني بر روش ريشه‌شناسي و با استفاده از داده‌هاي زبا‌ن‌هاي سامي و متون مقدس، پيشينه دو مفهوم تسبيح و حمد را مرور كرده و از اين رهگذر به بازخواني معناي تسبيح به حمد در قرآن كريم پرداخته است. در پايان مشخص شد حمد در گزاره قرآني «سبّح بحمد ربّك»، نه معناي ستايش كه معناي شوق و علاقه را دارد و تسبيح به حمد، حاكي از نوعي ستايش و مناجات مبتني بر عشق‌ورزي و توجه قلبي است. همچنين تسبيح به حمد برخلاف تسبيح (مطلق)، اشاره به ستايشي غيرمناسكي دارد.