واكاوي دانش بومي بهره‌برداران در حفاظت و احياي مراتع شهرستان جاجرم استان خراسان شمالي

تحقيق پيش رو از نوع كاربردي بوده و با رويكردي كمي به واكاوي دانش بومي بهره برداران در حفاظت و احياي مراتع شهرستان جاجرم استان خراسان شمالي به صورت پيمايشي پرداخته است.. جامعۀ آماري آن شامل 84 نفر از بهره‌برداران مرتعي در قالب 5 طرح مرتعداري بود كه همه آن‌ها به عنوان نمونه و به روش سرشماري انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوري اطلاعات پرسشنامه بود كه در آن 22 برنامه حفاظتي و 11 برنامه احيايي و اصلاحي در مراتع بررسي شد. روايي آن از طريق گروهي از خبرگان محلي و پايايي آن با محاسبه ضريب آلفاي كرونباخ به دست آمد (متوسط ضريب= 0/841) نتايج نشان داد، دانش حفاظتي و احيايي بهره برداران مرتعي در منطقه مورد مطالعه در سطح 99 درصد تفاوت معني‌داري داشته و دانش حفاظتي آن‌ها بيشتر از دانش احيايي‌شان در مديريت مرتع بوده است. يافته‌هاي حاصل از آمارۀ والد و برآورد احتمال تأثير رگرسيوني نشان داد، متغيرهاي سابقه در دامداري، ميزان وابستگي به مراتع و شركت در دوره‌هاي آموزشي و ترويجي بر ميزان دانش حفاظتي و احيايي بهره‌برداران در مراتع اثر مثبت و معني‌دار و متغير سطح سواد نيز اثر منفي و معني‌دار دارد. به طوري كه متغيرهاي مستقل توانسته‌اند، 31/1 درصد از تغييرات واريانس دانش بهره‌برداران در مراتع را برآورد نمايند (0/311=R^2 McFadden). با توجه به اين كه پايداري مرتع تحت تأثير سطح دانش و آگاهي دامداران به برنامه‌هاي حفاظتي، احيايي و اصلاحي و به دنبال آن ميزان مشاركت بهره‌برداران مرتعي به عنوان ذينفعان اصلي مراتع مي‌باشد، مي‌توان از طريق برنامه‌هاي آموزشي و جلسات متمركز سعي در انتقال دانش بومي و تجربيات و الگوهاي موفق در ساير مناطق به بهره-برداران نمود تا سطح دانش آن‌ها در راستاي سياست‌هاي مديريت پايدار مرتع به ايده‌آل نسبي برسد.