بررسي و نقد مباني تكليف‌گريزي معنويتهاي سكولار ايران معاصر

معنويتهاي نوظهور در ايران معاصر با وجود تلاش پرچمداران آنها براي حفظ وجهۀ ديني خود، از جهات متعددي دينداري را مورد هجمه قرار مي‌دهند كه يكي از مهم‌ترين آنها، تكليف‌گرايي است. ظهور وگسترش اين معنويتها تقابلي آشكار با تكليف‌مداري جامعۀ مسلمان ايران دارد. هدف: اين پژوهش با هدف واكاوي مباني تلكيف‌گريزي در معنويتهاي ايران معاصر و نقد آنها، تقابل اين‌گونه معنويتها ‌را با اصل دينداري و تكليف‌مداري نشان داد و معلوم كرد تلاش معنويت‌گرايان معاصر ايراني براي مقابله با اصل تكليف‌مداري، با ادعاي دينداري آنان تعارض دارد. روش: در تحقيق حاضر، گردآوري مطالب به روش كتابخانه‌اي و پردازش اطلاعات به روش توصيفي- تحليلي و با رويكرد انتقادي انجام شد. يافته‌ها: مباني معنويت‌گرايان سكولار كه به ناچار موجب تكليف‌گريزي مي‌شود، در سه حوزۀ انسان‌شناسي، معرفت‌شناسي و دين‌شناسي، عبارتند از: اومانيسم، خودبسندگي عقل و تاريخي بودن دين. مهم‌ترين نقدهايي كه بر مباني پيشين وارد شده نيز عبارتند از: تنزّل وجودي انسان، نسبي شدن ارزشها، عدم تبيين دقيق معاني عقل، محدوديتهاي عقل مادي و ابزاري در تعيين سعادت انسان و راه دستيابي به آن، عدم توجه به گستردگي مفهوم دين و اهداف بعثت پيامبران. نتيجه‌گيري: ارتقاي سطح آگاهي و بينش مردم در جامعۀ ديني ايران، نسبت به حقيقت معنويتهاي مدرن و فاصلۀ اين معنويتها از دين مبين اسلام، مهم‌ترين راهكارهاي مقابله با معنويت‌گرايان سكولار ايران معاصر است.