شناسايي مولكولي و بررسي جايگاه تبارزايي ويروس پيسك بادام‌زميني در مزارع سوياي شمال ايران

ويروس پيسك بادام‌‌زميني (Peanut mottle virus, PeMoV) يك پوتي‌‌ويروس است كه مي‌تواند علاوه بر بادام‌زميني، با سويا و برخي حبوبات ديگر نيز سازگار شود. اين ويروس در بادام‌زميني و سويا خسارت قابل‌توجهي ايجاد مي‌كند و از طريق بذرهاي آلوده بادام‌زميني و شته‌هاي ناقل به روش ناپايا به گياهان سالم بادام‌زميني و سويا منتقل مي‌شود. طي فصل زراعي 1399، تعداد 132 نمونه برگي داراي نشانه‌هاي مشكوك به ويروس شامل موزائيك، پيسك، بدشكلي، كوتولگي، زردي و چروكيدگي برگ، از مزارع سويا در دو استان مازندران و گلستان جمع‌آوري و آران‌اي كل با استفاده از كيت پرومگا استخراج و دي‌ان‌اي مكمل ساخته شد. در ادامه، با استفاده از آغازگرهاي دژنره مربوط به نواحي ژنومي cylindrical inclusion (CI) و helper component proteinase (HC-Pro) پوتي‌ويروس‌ها و جفت آغازگر اختصاصي پروتئين پوششي (coat protein, CP) ويروس پيسك بادام‌زميني، قطعاتي به طول 700 و 1450 جفت باز تكثير شد. توالي‌يابي سنگر محصول پي‌سي‌آر و بلاست نوكلئوتيدي، وجود اين ويروس را در سويا تأييد نمود. نتيجه به‌دست‌آمده نشان داد كه ناحيه پروتئين پوششي اين جدايه در سطح نوكلئوتيدي، به ميزان 56/88 تا 80/95 درصد با توالي‌هاي ديگري از PeMoV در GenBank، شباهت دارد. اين جدايه، با نام PeMoV-soya و رس شمار MW464637 در GenBank ثبت شد. بررسي روابط تبارزايي با روش حداقل تكامل بر اساس توالي نوكلئوتيدي ناحيه پروتئين پوششي نشان داد كه جدايه‌هاي مختلف PeMoV در دو گروه تبارزايي قابل‌تفكيك بوده و جدايه PeMoV-soya در گروه I تبارزايي و در كنار جدايه‌هايي از كنيا، كره جنوبي و تركيه قرار گرفت. در جدايه soya نيز مانند ساير جدايه‌هاي PeMoV، موتيف DAG در پروتئين پوششي با موتيف DAA جايگزين شده است. نتايج اين مطالعه نشان مي‌دهد كه PeMoV-soya داراي دامنه ميزباني محدودي در ميان گياهان خانواده Fabaceae است.