تحليل عملكردي كنشگران شهري در ساماندهي سكونتگاه‌هاي غيررسمي با مدل چند موضوع- چند بازيگر (مطالعه موردي: محله اسلام‌آباد شهر زنجان)

موضوع اسكان غيررسمي، يك پديده چندبعدي و سيستماتيك است كه ناشي از سازوكار و روابط متقابل كنشگران عوامل پنهان و آشكار اجتماعي، اقتصادي، سياسي و مديريتي است. با اين رويكرد نوشتار حاضر با روش توصيفي- تحليلي، به دنبال تحليل نقش كنشگران تأثيرگذار در ساماندهي سكونتگاه غيررسمي محله اسلام‌آباد با مدل مكتور در شهر زنجان است. گردآوري داده‌ها با روش كتابخانه‌اي و ميداني انجام شد. جامعه آماري شامل گروه متخصصين و نخبگان شهرسازي در شهر زنجان است كه با روش نمونه‌گيري گلوله برفي، 25 نمونه انتخاب شد. براي تحليل داده‌ها از رويكرد تحليل عاملي، مدل معادلات ساختاري و مدل چندموضوع-چند بازيگر با كمك نرم‌افزارهاي SPSS و Lisrel و Mactor استفاده شد. طبق مدل معادلات ساختاري كنشگران بيشترين روابط علي را با شاخص زيست‌محيطي با ضريب 7/05 و كمترين روابط را با شاخص كالبدي با ضريب 3/12 داشته‌اند. طبق مدل چندموضوع-چند بازيگر، عامل اصلي ساماندهي اسكان غيررسمي محله اسلام‌آباد، مثلث روابط بين شهرداري-ساكنين محله و نهادهاي محلي است و محوريت اصلي نيز با شهرداري مي‌باشد. با توجه به‌جايگاه شهرداري در كنشگري شهري اين محلات بايد در نظر داشت اولويت دادن به تأمين منافع انحصاري نهفته در نوسازي تك بنا كه بر سوداگري زمين و مسكن شهري را دامن مي‌زند و با قرار گرفتن اين موارد در كنار وظايف مانده دولت و نهادهاي بخش عمومي مثل شهرداري و غفلت از تعهدات خود در قبال اين محلات، علاوه بر القا و تشديد فرسودگي، سبب حضور بيشتر غيررسمي شدن فضا خواهند شد.