گفتمان اخلاقي و ادب عشق در آثار غنايي فارسي با تأكيد بر خسرو وشيرين

عشق‌ورزي يكي از مظاهر تجلي عواطف انساني است. به لحاظ منطقي، هيچ يك از دو طرف عاشقي، نمي‌توانند تعهد بدهند در همه حال به يك ميزان طرف مقابل را دوست خواهند داشت. همين امر موجب شده تا فيلسوفان به اين موضوع بينديشند. هدف اخلاق عاشقي زيرپانگذاشتن فضايل است و ادب عاشقي بر رفتار پس از عاشقي تأكيد دارد كه هر كدام بر موفقيت يا عدم موفقيت  اين مسير مؤثر هستند. پرسش ما اين است؛ در مقايسه با برخي روايت‌هاي عاشقانۀ زودگذر معاصر، در روايت‌هاي غنايي كلاسيك نحوۀ تعامل عشاق چگونه بوده است؟ از آنجا كه در آثار كلاسيكي چون «خسرو و شيرين» عشق به كمال تجلي يافته است، آن را به عنوان جامعۀ آماري برگزيده‌ايم. روش پژوهش، تحليل محتواي كيفي است  و به خوانش اين متن بر مبناي مقالۀ اساس( مصطفي ملكيان) مي‌پردازد كه رعايت يا عدم رعايت اخلاق و ادب عاشقي چه تأثيري در روند عاشقي شخصيت‌هاي داستان مي‌گذارد؟ به اين نتيجه رسيديم؛ عدول از موازين اخلاق عاشقي در آثار كلاسيك نيز جاري است و قهرمانان در زواياي مختلف روايي مرتكب بي‌اخلاقي و بداخلاقي در عشق‌ورزي مي‌شوند و همين امر مسير موفقيت‌آميز عشق را با خطر مواجه مي‌سازد؛ خسرو شروط اخلاقي و ادب را رعايت نكرده و به رابطۀ عاشقانه شان، صدمه مي‌زند. اما شيرين هر دو را ارج مي‌نهد، در عاشقي‌اش خرد حكمفرماست و تلاش برآن دارد، دو خصلت تقوا و عشق را در كنار يكديگر قراردهد. اين نكته نيز جالب است؛ رعايت اخلاق و ادب عاشقي از سوي زنان (در مقام معشوقي) بيشتر از مردان (عاشقان) است.