بازخواني و تبيين نسخۀ خطي «شرح تحفه‌العراقين» با شرح غلام‌محمد غوثي

تصحيح نسخ خطّي، اطلاعاتي در خور، در باب سلوك، انديشه و ساختار فكري و زباني فضلا و متفكران گذشته نيز به دست ميدهد ا«شرح تحفه‌العراقين»اثر «غلام محمد غوثي» ازفارسي‌نويسان سده‌ي دوازدهم است، وي دراين اثر كوشيده است تانكات برجسته‌ اشعار خاقاني را با نمونه‌هاي علمي‌ادبي و تعاريف موجود همان دوره توضيح داده، و همين سبب شده تا جزء بهترين شروح ادب فارسي به شمار آيد و قطعا به دليل دانش و اطلاعات سرشار و دقت فراوان شارح در فحص، بحث و بيان ظرافت لغت، دستور، معاني و بيان، راه‌گشاي پژوهش‌گران و دانش‌جويان در شرح دشواري‌هاي ابيات «تحفه‌العراقين خاقاني» خواهد بود. مقاله حاضر جستاري است در ارائه پاسخي مستدل به اين پرسش هاي اصلي و محوري كه محمد غوثي كيست؟ چه آثاري از او برجاي مانده است؟ روش اودر«شرح تحفه‌العراقين» چيست؟متن نسخه اساس چه ويژگي هايي دارد؟اين نسخه تا چه اندازه به حل دشواري هاي مثنوي تحفه العراقين خاقاني كمك خواهد كرد؟ معاني و مفاهيم ابيات تحفه العراقين در سده 12 هـ .ق تا چه اندازه اي تغيير كرده و چگونه شرح داده شده است؟ غوثي اين شرح را بر اساس ابيات «تحفه‌العراقين» يا همان «ختم‌الغرايب» وبا استناد به آثار پيشينيان و از ديگر شروح نگاشته شده‌ي موجود بر اين كتاب و قاموس‌دانان بزرگي چون فارابي و ميرصدرالدين و قاموس‌هايي چون رساله معاينات، صاحب صحاح، حدود سنجري و...نگاشته است. شناسايي و تصحيح اين آثار، علاوه بر جايگاه ادبي خاص خود در شرح و تفسير دشواري‌هاي يكي از آثار مهم حوزه شعر، عرفان و تصوف، در تبيين گستره‌ زبان فارسي در حوزه‌ شعر نيز از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. اين پژوهش با روش تحليل متن اثر و به شيوه‌ قياسي انجام شده است.