شناسايي عوامل موثر بر تنوع افقي صادراتي با طراحي شاخص جديدي از تنوع صادراتي

متنوع‌سازي افقي صادرات، نقش بي‌بديلي در ثبات درآمدهاي ارزي، رشد پايدار بلندمدت و بهبود رابطه مبادله دارد. لذا مطالعه حاضر، عوامل موثر بر تنوع افقي صادرات غيرنفتي را در كوتاه‌مدت و بلندمدت، به روش خودرگرسيون با وقفه‌هاي توزيعي و با استفاده از داده‌ي سال‌هاي 1400-1375، بررسي مي‌كند. ابتدا شاخص جديدي از تنوع صادراتي، طراحي مي‌شود، سپس براي ايران و كشورهاي مقصد عمده صادراتي، محاسبه و جايگاه تنوع صادراتي ايران در بين اين كشورها مشخص مي‌شود. همچنين نتايج برآورد الگو حاكي از آن است كه متغيرهاي سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي غيرنفتي و نرخ ارز حقيقي، تأثير معناداري بر شاخص تنوع صادراتي در بلندمدت ندارند. هزينه‌هاي تحقيق و توسعه و سرمايه‌گذاري ثابت ناخالص غيرنفتي، تأثير مثبت و معناداري بر تنوع صادراتي در بلندمدت دارند. متغير اعطاي تسهيلات به بخش غيردولتي، اثرات منفي معناداري بر متغير وابسته در بلندمدت به جاي گذاشته و تحريم نيز تأثير منفي معناداري در بلندمدت بر تنوع صادراتي داشته است. مطابق با نتايج الگو، افزايش بودجه تحقيق و توسعه دولت و اعطاي وام به شركت‌هاي صادرات‌محور با هدف اعتلاي عمليات تحقيق و توسعه در اين شركت‌ها و سرمايه‌گذاري در بخش غيرنفتي، براي بهبود تنوع صادراتي مي‌تواند راهگشا باشد.