تحليل ريسك فرايندهاي اتاق‌عمل با استفاده از رويكرد آناليز بحرانيت حالات شكست و اثرات آن: يك مطالعه موردي

زمينه و هدف: اتاق عمل به‌دليل چند تخصصي بودن فرايندها، سطح بالاي تكنولوژي و پيچيدگي پروتكل‌هاي درماني از بخش‌هاي پرخطر بيمارستان محسوب مي‌شود. مطالعه‌ي حاضر باهدف شناسايي و ارزيابي حالات بالقوه‌ي خطاهاي مرتبط جراحي با استفاده از رويكرد آناليز بحرانيت حالات شكست و اثرات آن (Failure Mode, Effects and Criticality Analysis) در اتاق‌هاي عمل بيمارستان گلستان، زيرپوشش دانشگاه علوم پزشكي اهواز انجام شد.روش بررسي: اين پژوهش با روش كيفي و براساس پروتكل آناليز بحرانيت حالات شكست و اثرات آن (FMECA) در هفت مرحله، انجام شد. داده‌ها با بهره‌گيري از روش‌هاي مشاهده‌ي مستقيم، بررسي مستندات و مصاحبه با صاحبان فرايند جمع‌آوري شد. در اين راستا، ابتدا فرايند جريان مراقبت بيمار از شروع برنامه‌ريزي جراحي تا ترخيص بيمار از واحد مراقبت پس از بيهوشي استخراج گرديد، پس‌ازآن حالات بالقوه‌ي خطا مرتبط با هر فرايند شناسايي شد، سپس عدد اولويت ريسك (RPN) هريك از آنان طبق امتياز شاخص‌هاي شدت، احتمال وقوع و قابليت كشف محاسبه گرديد. تحليل امتيازات با بهره‌گيري از آمار توصيفي و با استفاده از نرم‌افزار SPSS صورت گرفت.يافته‌ها: در مطالعه‌ي حاضر طي تحليل فرايندهاي مرتبط با مراقبت‌هاي جراحي، ۱۷ فرايند اصلي و ۷۵ زيرفرايند براي هر جراحي (از تنظيم برنامه عمل جراحي تا ترخيص بيمار از واحد مراقبت پس از بيهوشي) شناسايي گرديد؛ كه طي آن ۷۰ حالت بالقوه خطا مشخص شد. در نهايت پس از بررسي حالات خطا در ماتريس اولويت‌بندي ريسك، از بين ۷۰ حالت خطاي بالقوه شناسايي شده، ۲ حالت خطا با ريسك غيرقابل‌قبول، شامل عدم‌ شستشوي اتاق‌عمل و عدم‌علامت‌گذاري محل جراحي و ۷ حالت خطا با ريسك متوسط شامل عدم‌رعايت بهداشت دست و اصول گندزدايي محيط و تجهيزات ثابت اتاق‌عمل، قطعي اكسيژن مركزي، كمبود تجهيزات در شيفت شب، تاخير در تحويل پروتزها به سايت جراحي، انتقال بيمار نيازمند مراقبت‌هاي ويژه به بخش شناسايي گرديدند. علل انساني و سازماني، بيشترين سهم را در رخداد خطاهاي بالقوه داشتند. نتيجه‌گيري: تحليل خطاهاي بالقوه نشان داد كه بيشترين احتمال رخداد خطا، در فرايندهاي حين عمل جراحي و به علت فاكتورهاي انساني و سازماني است. شناسايي ۷۰ حالت بالقوه خطا در ۱۷ فرايند جراحي نشان‌دهنده‌ي جامعيت رويكرد پيشگيرانه‌ي FMECA در شناسايي و اولويت‌بندي نقاط مخاطره‌آميز فرايندها، در اتاق‌هاي عمل مي‌باشد.