اثرات پياده‌سازي سيستم هاي تصميم يار باليني برتشخيص، درمان و مديريت سرطان ها: مطالعه مروري نظام‌يافته

زمينه و هدف: سرطان دومين عامل مرگ‌ومير در جهان است كه سالانه منجر به مرگ بيش از ۱۰ ميليون نفر در دنيا مي‌شود. تشخيص زودرس، مديريت و درمان صحيح اين بيماري نقش مهمي در كاهش عوارض و مرگ‌ومير دارد. يكي از ابزارهاي حمايتي در تشخيص زودرس، مديريت و درمان اين بيماري، سيستم‌هاي تصميم‌يار باليني هستند كه به دو دسته قاعده‌محور و غيرقاعده‌محور تقسيم‌بندي ميشوند. سيستم‌هاي تصميم‌يار قاعده‌محور برپايه راهنماهاي باليني ايجاد مي‌شوند، درحالي‌كه سيستم‌هاي تصميم‌يار غيرقاعده‌محور از يادگيري ماشين بهره مي‌گيرند. در اين پژوهش اثرات سيستم‌هاي تصميم‌يار به تفكيك قاعده‌محور و غيرقاعده‌محور، بر تشخيص، درمان و مديريت سرطان سنجيده شد. روش بررسي: مطالعه‌ي حاضر به‌روش مروري نظام‌يافته انجام شد كه با جستجو در پايگاه‌هاي داده Web of Science، Scopus، IEEE Xplore و PubMED تا تاريخ ۲۰۲۱.۱۲.۳۱ صورت گرفت. پس از حذف موارد تكراري و ارزيابي يافتهها براساس معيار ورود و خروج، مطالعات مرتبط با هدف پژوهش انتخاب شدند. نحوه‌ي انتخاب مقالات براساس عنوان، چكيده و متن كامل بود. ابزار گرداوري داده فرم استخراج داده شامل سال انجام مطالعه، نوع مطالعه، سيستم درگير در بدن، اندام  درگير در بدن، خدمت ارايه شده توسط سيستم تصميم‌يار، نوع سيستم تصميم‌يار، اثر مورد بررسي، شاخص مورد ارزيابي اثر و نمره حاصل از ارزيابي اثر بود. براي تحليل داده‌ها از روش سنتز روايتي (Narrative synthesis) استفاده شد. يافته‌ها: از مجموع ۷۶۸ مقاله، ۱۶ مقاله مرتبط با اهداف مطالعه شناسايي شد. اثرات مورد ارزيابي در دسته سيستم‌هاي تصميم‌يار باليني قاعده‌محور بر تنظيم دوز، شدت علايم سرطان، پيروي از راهنماي‌درماني، زمان مراقبت، ميزان كشيدن‌سيگار، ميزان نياز به شيمي‌درماني و مديريت‌درد بودند كه اين اثرات به جز مديريت درد، در همه موارد معني‌دار و مثبت گزارش شده بودند. اثرات مورد ارزيابي در دسته سيستم‌هاي تصميم‌يار باليني غيرقاعده‌محور بر تصميمات تشخيصي‌ودرماني، غربالگري، كنترل نوتروپني‌تب‌دار (Neutropenic Fever) بودند كه اين اثرات به جز كنترل نوتروپني‌تب‌دار، در همه‌ي موارد معني‌دار و مثبت گزارش شده بودند. نتيجه‌گيري: نتايج به‌دست آمده براي اثربخشي هر دونوع  سيستم‌هاي تصميم‌يار قاعده‌محور و غيرقاعده‌محور حاكي از اثرات مثبت و متفاوت اين دو دسته بود. بنابراين استفاده از تركيب آن‌ها در حيطه‌ي سرطان مي‌تواند نتايج بسيار مفيدي به‌بار بياورد.