اين نوشته ترجمه‌اي است از مدخل «زنديق» در تحرير دوم دائرةالمعارف اسلام و مروري است كلي بر اشتقاق و سابقه و معناي لفظ زنديق (كه نويسنده به اصل آرماني/ آرامي آن معتقد است)، تاريخ اجمالي مانويت و فرقه‌هاي آن در ادوار پس از اسلام، ارزش روايات مسلمانان دربارۀ مانويت و شااره به بعضي زنديقان معروف.
