گزارش مقدماتي كاوش باستان‌شناختي محوطۀ كبود - مُدَوَّر مراغه (آذربايجان‌ شرقي، ايران)

مراغه از لحاظ پيشينه، يكي از شهرهاي كهن آذربايجان ايران است. با اين ‌حال از نظر باستان‌ شناختي مورد بي‌توجهي قرار گرفته و اطلاعات موجود دربارۀ پيشينۀ استقرار در بافت آن بسيار محدود است. شواهد باستان‌شناختي به‌ دست‌آمده از اطراف شهر مراغه، وجود آثاري از دوره‌هاي مختلف فرهنگي (پارينه‌ سنگي قديم و مياني تا اسلامي) را نشان مي دهد. بر همين اساس نتايج كاوش‌هاي باستان‌شناختي در بافت تاريخي مراغه نيز، مي‌تواند اطلاعات باارزشي از پيشينۀ استقرار، توسعه و گسترش كالبدي آن در دوره‌هاي مختلف داشته باشد. پژوهش حاضر نتايج فصل دوم كاوش باستان‌شناختي محوطۀ كبود - مدور است. در اين پژوهش نگارندگان بر اساس نتايج حاصل از يك فصل كاوش باستان‌شناختي و با تكيه بر منابع مكتوب دوران اسلامي و به روش توصيفي - تطبيقي و تحليلي - تاريخي به دنبال پاسخ به پرسش‌هاي زير هستند: ۱- بر اساس نتايج كاوش باستان‌شناختي، پيشينۀ استقرار در اين محوطه به چه دوراني باز مي گردد؟ ۲- مهم‌ترين يافته‌هاي فرهنگي به دست‌ آمده از كاوش باستان‌ شناختي محوطۀ كبود - مدور چيست و اين داده‌ها تا چه اندازه قابل انطباق با منابع مكتوب است؟ نتايج كاوش ترانشه‌ها مشخص كرد در اين محوطه، شواهدي از استقرار دائم (احتمالاً اشكاني) تا معاصر وجود دارد. همچنين مطالعۀ تطبيقي داده‌هاي كاوش با توصيفات منابع مكتوب دوران اسلامي، نشان مي‌دهد كه اين محدوده در دوران سلجوقي با عنوان قسمتي از محلۀ «قُضات» شناخته مي‌شد و داراي بناهايي چون مدرسه، مسجد و مقابر اتابكان سلجوقي به‌خصوص مقبره مستر شد بالله خليفه عباسي بوده است. نتايج ديگر پژوهش نشان مي‌دهد كه تعداد برج‌ مقبره‌ها در اين محدوده ۵ عدد بوده كه قابل انطباق با موقعيت پنج‌ گنبدان اشاره شده در منابع مكتوب است.