آسيب‌شناسي مطالعات طراحي سنتي

طراحي سنتي اصطلاحي است كه بيشتر براي اشاره به ترسيم نقوش سبك‌هاي سنتي رايج است و به‌عنوان روش طراحي (ديزاين) پيكره محصولات و ابزارها در نظام توليد سنتي، چندان مورد پژوهش علمي نبوده است. اندك بررسي‌ها و تأملات در اين باب نيز خود دچار مشكلات ناشي از پيش‌فرض‌هاي فرانظري، محرك‌هاي زمينه‌اي و مفروضات ناروا هستند. با توجه به اهميت موضوع طراحي سنتي (در زمينه شناخت صناعات و هنرهاي سنتي و همچنين جنبه‌هاي كاربردي و آموزشي آن) لازم است پژوهش‌هاي گسترده‌اي به شناخت درست چيستي و چگونگي آن اختصاص يابند، اما در گام نخست، شناخت طراحي سنتي نيازمند شناسايي و گسست، از شناخت‌هاي سطحي و مفروضاتي است كه بر پژوهش در اين زمينه سايه افكنده‌اند؛ بنابراين پرسش اين پژوهش اين است كه عوامل زمينه‌اي، فرانظري و پندارهاي رايج در باب «طراحي سنتي» چه هستند؟ هدف اصلي شناسايي عوامل منحرف‌كننده پژوهش‌ها در باب طراحي سنتي است. براي نيل به اين هدف سه گام طي شده است، نخست از طريق اسنادي به گردآوري اطلاعات پرداخته شده است، دوم اينكه واحدهاي تحليلي مستخرج از گردآوري اطلاعات، به روش تحليل محتوا، تحليل و مقوله‌بندي شدند، سوم اينكه به روش استدلالي به بحث درباره مقولات مستخرج پرداخته شده است. روش اين پژوهش، توصيفي- تحليل محتواست. براي گردآوري اطلاعات از روش اسنادي و براي تحليل واحدهاي معنايي مستخرج، از روش مقوله‌بندي در سه سطح (برگرفته از روش داده‌بنياد) استفاده شده است. در پايان، يافته‌ها به روش استدلالي مورد بحث قرار گرفته‌اند. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه پديده كانوني در پندارهاي رايج درباره طراحي سنتي، «نفي طراحي در سنت» است. اين مقوله كانوني حاصل پژوهش‌هاي بي‌طرفانه درباره طراحي سنتي نيست، بلكه نتيجه هشت گروه عوامل زمينه‌اي و فرانظري است كه شناخت موضوع را مخدوش كرده‌اند.